„Zbrodnia i kara” autorstwa Fiodora Dostojewskiego to jedna z najsłynniejszych pozycji, jakie ma do zaoferowania światu literatura rosyjska. Po raz pierwszy opublikowano ją w roku 1866. Dostojewski opisuje w niej losy byłego studenta, Rodiona Raskolnikowa, który pewnego dnia uznaje, że zamordowanie starej lichwiarki będzie słuszną decyzją. Jest to powieść psychologiczna i stanowi do dziś doskonałe studium umysłu osoby, która popełniła zbrodnię i zmaga się z wyrzutami sumienia i wywołanym przez nie obłędem. Autor rozważa w niej wiele kwestii moralnych, porusza też problematykę tytułowej zbrodni oraz kary, jaka musi po niej nastąpić. To także przejmujący portret miasta Petersburg, jako miejsca pozbawionego perspektyw i fatalnie wpływającego na ludzkie życie.
Zbrodnia i kara – streszczenie krótkie
Rodion Raskolnikow żyje w Petersburgu i jest rozgoryczony otaczającą go ponurą rzeczywistością. Wcześniej był studentem prawa, ale nędza zmusiła go do przerwania nauki. Frustracja sprawia, że Raskolnikow postanawia zamordować starą lichwiarkę, Alonę Iwanowną, w której widzi źródło swoich problemów i którą uważa za złą kobietę. Wcześniej odwiedza szynk, gdzie spotyka alkoholika nazwiskiem Marmieładow. Ten opowiada mu o swojej rodzinie – chorej na suchoty żonie Katarzynie, nastoletniej córce Soni, która utrzymuje rodzinę jako prostytutka i trójce małych dzieci. Raskolnikow jest rozgoryczony, w jego rodzinie również sytuacja jest niekorzystna. Jego siostra, Dunia, chce wyjść za bogatego i starszego mężczyznę, Piotra Łużyna.
Raskolnikow uważa, że może zamordować lichwiarkę – jest ona bowiem powszechnie znienawidzona. Udaje się zatem do jej mieszkania, gdzie popełnia zbrodnię i morduje Alonę siekierą. Raskolnikow kradnie jeszcze biżuterię i próbuje uciec, ale spotyka świadka swojego czynu, czyli siostrę lichwiarki, Lizawietę. Ją też morduje. Czyny te szybko zostają odkryte, ponieważ pojawiają się na miejscu klienci lichwiarki, ale bohaterowi udaje się w sposób niezauważony zbiec z miejsca zbrodni. Zaczyna popadać w obłęd. Wraca do pokoju, chowa kosztowności i kilka dni spędza w gorączce, podczas gdy pielęgnuje go jego przyjaciel, Razumichin. Raskolnikow dowiaduje się, że oskarżenia o morderstwo padły na malarza pokojowego, Mikołaja. U bohatera pojawia się Łużyn i Rodion wdaje się z nim w kłótnię.
Następnie Raskolnikow widzi, jak Marmieładow zostaje potrącony przez powóz konny, przez co umiera. Poznaje też jego córkę, Sonię i wspomaga finansowo rodzinę po śmierci mężczyzny. Do Raskolnikowa przyjeżdżają też jego siostra i matka. Raskolnikow namawia Dunię, by zerwała zaręczyny z Łużynem. Rodion wdaje się też w dyskusję na temat morderstwa z Razumichinem i oficerem Porfirym Pietrowiczem. Tłumaczy też swój artykuł, w którym opisuje to, że jednostki wybitne są moralnie zwolnione z odpowiedzialności i mają zatem prawo do popełniania zbrodni. Bohater spotyka też Swidrygajłowa, który powoduje u niego fascynację i odrazę.
Raskolnikow coraz więcej czasu spędza z Sonią i zbliża się do niej coraz bardziej. Dociekliwy oficer Porfiry sprawia, że Raskolnikow zaczyna popadać w coraz większą paranoję z powodu swojej zbrodni. Wreszcie przyznaje się do niej przed Sonią. Dziewczyna nie odrzuca go, a za to okazuje mu litość. Tymczasem rozmowę Raskolnikowa i Soni z drugiego pokoju podsłuchuje Swidrygajłow, a Raskolnikow obawia się, że ma on jakieś niecne zamiary wobec jego siostry, Duni. W rzeczywistości Swidrygajłow próbuje ją podstępem zdobyć. Umiera żona Marmieładowa, a Raskolnikow zajmuje się jej rodziną. Zdesperowany Swidrygajłow ostatecznie popełnia samobójstwo.
Porfiry informuje Raskolnikowa, że domyśla się jego winy. Ten postanawia się przyznać i w związku z tym żegna się z matką i siostrą. Raskolnikow zostaje skazany na osiem lat katorgi na Syberii. Wraz z nim na wygnanie udaje się jego ukochana Sonia. W tym czasie jego matka umiera, a siostra wychodzi za mąż za Razumichina. Z czasem Raskolnikow odnajduje ukojenie w religii. Przechodzi on symboliczne zmartwychwstanie i jest nowym człowiekiem.
Zbrodnia i kara – streszczenie szczegółowe
Planowanie morderstwa
Akcja powieści rozpoczyna się pewnego gorącego lipcowego dnia w Petersburgu. Raskolnikow, przystojny, skromnie ubrany były student prawa, opuszcza swoją izbę i udaje się na miasto. Jest głodny i od dwóch dni zalega z czynszem za pokój, co go bardzo martwi. Zastanawia się nad swoimi planami, ale z zamyślenia wyrywa go alkoholik, który zwraca uwagę na jego kapelusz. Raskolnikow udaje się do pewnej kamienicy i wchodzi na jej czwarte piętro. Tam natyka się na tragarzy, w jednym z mieszkań trwa właśnie wyprowadzka. To cieszy Raskolnikowa. Oznacza to bowiem, że na tym piętrze zamieszkane będzie tylko jedno mieszkanie, a to właśnie w nim ma on zamiar wykonać swój plan.
