Boże Narodzenie to nie tylko czas wielkiej radości, ale także okazja do refleksji na temat podstawowych dla każdego człowieka wartości. W refleksji tej pomóc mogą wiersze bożonarodzeniowe. To szczególny typ poezji, który ma umożliwić nam odpowiednie przeżycie świąt. Wiersze na Boże Narodzenie nadają się do czytania samodzielnego, koniecznie przy kubku gorącej herbaty i pierniczku, jak i do czytania na głos, także dzieciom. Wiersze takie pokazują głęboki sens świąt Bożego Narodzenia i potrafią wnieść wigilijną atmosferę nie tylko w świąteczne dni, ale w cały grudzień.
Wielu polskich poetów tworzyło niezapomniane utwory na Boże Narodzenie. Jakie wiersze są szczególnie warte uwagi? Przekonajmy się.
Morsztyn
Jan Andrzej Morsztyn (1621-1693) w swoim wierszu „Na Boże Narodzenie” obrazuje przyjście Pana jako pojawienie się dnia w nocy. Podmiot liryczny wskazuje na bydło, które także uczestnicy w narodzeniu chrystusowym. Opisane zostają także stajnia, pieluchy, żłób i siano – wszystko to składa się na miejsce narodzin Pana. Wiersz jednak głównie kierowany jest, jak się wydaje, do ludzi prostych, niezamożnych, ma być dla nich pociechą i wyróżnieniem – w końcu to „pastuchy”, ludzie zajmujący się wypasaniem zwierząt, „naprzód dzieciątko witają”.
Kasprowicz
Wiersze świąteczne Jana Kasprowicza (1860-1926) mówią w prosty sposób o wartościach podstawowych. Tekst pt. „Przy wigilijnym stole” to przepiękny, a przy tym bardzo łatwy w odczytaniu wiersz o tym, co jest najważniejsze w Bożym Narodzeniu. Podkreślone zostaje, iż „dzień ten radosny / W miłości jest poczęty”. Zatem miłość jest główną wartością, jaką należy szerzyć z okazji świąt – w końcu sam Bóg w tym dniu zjawia się w naszym domu. Podmiot liryczny potępia życia w niezgodzie, bowiem jest to zaprzeczenie przesłania świąt. W ostatniej zwrotce okazuje się, że w gruncie rzeczy chodzi tutaj o zwycięstwo „walczącego narodu serca” – jeśli zatem szerzymy miłość i pokój, cały naród staje się zwycięski i silny.
W wierszu „W noc wigilijną” głównym przesłaniem, jakie przekazuje autor, jest to, że Chrystus przynosi trzy najważniejsze wartości: wiarę, nadzieję i miłość. W tym dniu sam syn boży bowiem zasiada z ludźmi przy wigilijnym stole. Radość daje tutaj oczyszczenie z win i zbawienie od grzechu.
Utwór „Narodzenie Chrystusowe (Na wysokościach chwała Bogu)” pokazuje że tytułowe wydarzenie ma uwodnić ludzi od bólu. Jest to czas wielkiej zgody i zwycięstwa tego, co dobre. W tekście został ukazany niebiański krajobraz zwiastujący przyjście „oblubieńca”. Jezus przynieść ma urodzaj. Za jego sprawą zapanować ma sprawiedliwość i spokój.
Twardowski
Wiersze o świętach księdza Jana Twardowskiego (1915-2006) są pocieszne, nie pozbawione humoru, jak i nostalgii. „Wiersz dla dzieci o mędrcach” jest żartobliwym wierszem skierowanym, jak sama nazwa wskazuje, do dzieci. Opowiada on o przybyciu mędrców, którzy to przynieśli dary i odjechali, nie uczyniwszy nic, by jakoś ochronić małego Jezuska „przed panem diabłem i Herodem”. Oburza się na to zachowanie wół. Jednak uspokaja go osiołek, tłumacząc mu, że nad wszystkim czuwa Matka Boska.
Wiersz „Dawna Wigilia” to nostalgiczna podróż do wigilii przedwojennej, na którą przyszła pewna „zziębnięta głuchoniema”. Podmiot liryczny skrupulatnie opisuje wigilię, czuć, że powrót pamięcią jest dla niego szczególny, poruszający.
Różewicz
W przejmującym utworze „Bajka” Tadeusz Różewicz (1921-2014) opisuje wyobrażenie (marzenie senne?) podmiotu lirycznego, który budzi się „w świecie czystym”, w Betlejem lub w innym mieście, które nie przeżyło tragedii i okropności wojny, w którym nie zabija się ludzi ani nie krzywdzi się zwierząt, a także dba się o naturę. Jest to wizja bezczasu, nie ma tu przyszłości ani przeszłości. Podmiot liryczny cofa się do czasów dziecięcych, które w ramach tej wizji trwają nadal – można chwycić za rękę mamę i tatę i jest tak, jakby trzymało się za rękę samego Pana Boga. Podmiot czuje się jak w niebycie – więc może ta „bajka” jest marzeniem o tym, co spotkać nas może po śmierci?
Podsumowanie
Wiersze na Boże Narodzenie wieszczą nam czas radości, ale i czas zadumy nad tym, co najważniejsze. Wiersze takie proponują często wizję świata dobrego, sprawiedliwego, pełnego miłości – ma to się wiązać z przyjściem Chrystusa na świat. Wiersze świąteczne niosą z sobą niepowtarzalny klimat. Warto zanurzyć się przed świętami, jak w czasie świąt w bożonarodzeniową poezję.