Literacki obraz piekła. Omów zagadnienie na podstawie znanych Ci fragmentów Boskiej Komedii Dantego Alighieri. W swojej odpowiedzi uwzględnij również wybrany kontekst.

Autor: Kacper Kozioł

Sprawy ostateczne od tysięcy lat poruszają wyobraźnię artystów. Nie gaśnie w człowieku ciekawość, co do tego, co znajduje się po drugiej stronie śmierci. Wiele religii próbuje dać na to odpowiedź i zaspokoić nasze najbardziej podstawowe pragnienie sprawiedliwości, twierdząc, że uczciwi i dobrzy ludzie dostąpią zaszczytu pójścia do raju, a grzesznicy trafią do piekła, gdzie będą pokutować przez wieczność. Dziś wyobrażenia te tracą na mocy, jednak kilkaset lat temu osiągały apogeum swojej demonicznej wyrazistości, która widoczna jest zwłaszcza w dziełach pochodzących z epoki średniowiecza. 

Dante Alighieri w Boskiej Komedii przedstawił swoją poetycką podróż m.in. właśnie po piekle. Według jego wyobrażenia jest to ogromny krater wyżłobiony w ziemi, wyżłobiony przez siłę upadku pierwszych aniołów strącanych z nieba oraz sięgający głęboko wgłąb ziemi. Krater, na którego dnie ma swoje miejsce sam Szatan, czyli król świata umarłych grzeszników. Piekło Alighierego jest podzielone na wiele poziomów, tzw. kręgów, do których trafiają dusze potępionych w zależności od popełnionych za życia win. Każda z kar jest adekwatna do rodzaju grzechu. Każdy krąg charakteryzuje się specyficznym rodzajem tortur.

Tortury mają przeważnie wymiar cielesny, co wynika ze średniowiecznego trendu cielesności. Ludziom trudno było wówczas wyobrazić sobie cierpienia duszy, natomiast cierpienie ciała było codziennością poprzez ciągłe wojny czy epidemie przetaczające się przez Europę. Dlatego też ludzie w średniowieczu dużo bardziej bali się cierpienia fizycznego, niż duchowego potępienia. Alighieri w bardzo plastyczny, naturalistyczny wręcz, sposób opisuje piekielne męki, spośród których najlżejszymi są kąpiele we wrzącej krwi czy poruszanie się w kończynami powykręcanymi w różne strony. Piekło z Boskiej Komedii to miejsce przerażające, przepełnione męką, bólem, cierpieniem i duchowym wypaczeniem. To przestrzeń z najgorszych koszmarów, z której nie ma ucieczki. Nie bez powodu nad bramą do Piekła wisi napis o treści „Porzućcie nadzieję, którzy tu wchodzicie”. 

Piekło przestawione bywało również z perspektywy innych religii, również niechrześcijańskich, np. mitologii starożytnej Grecji. Nie było to jednak miejsce, które miało służyć karaniu dusz, nie istniało rozgraniczenie na niebo i piekło. Hades był po prostu Krainą Umarłych, którą zarządzał bóg o imieniu Hades. Dla dusz złych ludzi przeznaczona była najgłębsza czeluść Krainy – Tartar, w której cierpieli przez wieczność.

By dostać się do Hadesu trzeba było przebyć rzekę Styks, oddzielającą świat żywych od świata umarłych. Przez tę rzekę mógł przeprowadzić duszę tylko przewoźnik Charon, jednak trzeba było za taką usługę zapłacić, dlatego Grecy chowali zmarłych z monetami leżącymi na powiekach. Całego Hadesu strzegł natomiast Cerber – ogromny pies o trzech głowach i ogonie węża. Stał on przy bramach do Krainy Umarłych. 

Kiedyś piekło służyło różnym religiom do zastraszania niewykształconych społeczeństw, by łatwiej było nimi manipulować. Człowiek z natury rzeczy nie chce cierpieć przez wieczność, więc zrobi wszystko, by po śmierci nie okazało się, ze trafi właśnie do piekła. W dzisiejszych czasach taka wizja znacznie osłabła i straciła na znaczeniu. Ciekawe jest jednak nadal badanie tego, jak wizja piekła ewoluowała przez wieki i jaką formę w różnych mitologiach przybierała ta kraina wiecznego cierpienia i siedziba największego przedstawiciela Zła – samego Szatana. 

Dodaj komentarz