Powieści i inne dzieła literackie różnią się między sobą wieloma aspektami, a jednym z nich jest sposób prowadzenia narracji. Dzięki nim autor pokazuje czytelnikom to, co dzieje się w świecie przedstawionym – jaka jest fabuła i co czują i sądzą jej bohaterowie. W wielu powieściach odbiorca ma do czynienia z narracją personalną, bezpośrednio ukazującą punkt widzenia danego bohatera. Jej przeciwieństwem natomiast jest narracja auktorialna.
Definicja narracji auktorialnej i jej najważniejsze cechy
Definicja narracji auktorialnej przede wszystkim mówi, że przy jej stosowaniu autor nie patrzy na świat przedstawiony oczami danej postaci, jak ma to miejsce na przykład w zastosowaniu narracji personalnej. W takim ujęciu można powiedzieć, że narrator jest ukryty i zachowuje dystans w stosunku do świata przedstawionego. Nie należy on do niego i nie uczestniczy w wydarzeniach, jakie są opisywane na kartach powieści. Jest obecny jakby z boku akcji, nie jest jej częścią. Mimo to nie musi on być obiektywny i bezstronny.
Jak można jednak rozpoznać, że w danym utworze zastosowana została narracja auktorialna? Przede wszystkim czytelnik zyskuje więcej informacji na temat wydarzeń i akcji niż w przypadku narracji personalnej, auktorialna nie ogranicza się bowiem jedynie do perspektywy jednej osoby. W tym przypadku narrator bywa wszechwiedzący i wie o wszystkim, co dzieje się powieści. Jest on więc głównym źródłem wiedzy o postaciach, świecie przedstawionym oraz o kolejnych wydarzeniach. Zdarza się, że w przypadku jej użycia wykorzystywana jest także mowa pozornie zależna, dzięki której można wpleść monologi wewnętrzne bohaterów w stosowaną narrację.
Przykłady narracji auktorialnej
Wiele przykładów stosowania narracji auktorialnej spotkać można w największych dziełach literatury polskiej. Jest ona przede wszystkim obecna w „Lalce” Bolesława Prusa, gdzie przeplata się z pierwszoosobową narracją z fragmentów pamiętnika Ignacego Rzeckiego. Dzięki temu czytelnik ma szansę zapoznać się z sytuacją opisywaną przez pisarza z różnych perspektyw. Zostaje mu przedstawiony punkt widzenia nie tylko głównego bohatera, Stanisława Wokulskiego, ale też jego wybranki, Izabeli Łęckiej.
Narracja auktorialna pojawia się również w „Przedwiośniu” Stefana Żeromskiego. Tu również, podobnie jak w „Lalce” jest ona połączona z innymi typami prowadzenia opowieści. W ten sposób rozszerzony zostaje pogląd czytelnika na to, co dzieje się na kartach książki i co właściwie przeżywają bohaterowie.
Można wymienić jeszcze wiele innych utworów, w których stosowana jest przez autora narracja auktorialna. Będą to jeszcze takie tytuły jak na przykład „Nad Niemnem” Elizy Orzeszkowej, „Noce i dnie” Marii Dąbrowskiej czy wiele innych, współczesnych powieści, w których istotne jest zachowanie dystansu między narratorem a opisywanymi wydarzeniami.