Adam Mickiewicz, polski poeta, przez wielu uważany za jednego z najwybitniejszych polskich twórców poezji. Obok Juliusza Słowackiego i Ignacego Krasińskiego jest czołowym przedstawicielem epoki romantyzmu. Jego twórczość często porównywana jest to dzieł Goethego, czy też Byrona. Mickiewicz był członkiem i założycielem Towarzystwa Filomatów i Filaretów. Utwór Oda do młodości stał się poniekąd ich manifestem, a sama działalność Towarzystwa Filomatów i Filaretów, stała się dla Adama Mickiewicza inspiracją. Oda powstała w 1820 roku, podczas pobytu wieszcza w Kownie.
Oda do młodości – analiza utworu
Utwór Adama Mickiewicza jest odą – jest to gatunek liryczny, charakteryzujący się niezwykłą wyniosłością zarówno tematu, jak i stylu. Utwór ma formę strofową, jednak cechuje się nieregularnością, która zauważalna jest w strofach oraz w wersach. Mickiewicz zastosował w swoim wierszu rymy – ich ułożenie nie posiada jednak jednego stałego układu. Najczęściej pojawiają się rymy krzyżowe oraz rymy okalające.
Podmiot liryczny nie ujawnia bezpośrednio swojej osoby (liryka pośrednia). Wiemy natomiast, że najprawdopodobniej wypowiada się w imieniu większej grupy ludzi młodych („Młodości! tobie nektar żywota / Natenczas słodki, gdy z innymi dzielę”, „Razem, młodzi przyjaciele!”, „A ze słabością łamać uczmy się za młodu!”. Głównym środkiem stylistycznym, który wyróżnia się na tle innych są apostrofy, czyli bezpośrednie zwroty do adresata. W przypadku tego utworu Adama Mickiewicza jest to tytułowa młodość. Podmiot liryczny przemawia również do swoich przyjaciół, okazyjnie do odbiorcy utworu i wolności.
Za sprawą zastosowanych przez poetę środków stylistycznych, obraz kształtowany przez podmiot liryczny w Odzie do młodości Mickiewicza jest niezwykle dynamiczny i plastyczny. Dzieje się to między innymi za sprawą epitetów, których w tekście możemy odnaleźć wiele – „droga stroma i śliska”, „spólnemi łańcuchy”, „nieczułe lody”, „złote malowidła”. Plastyczność odbioru narracji podmiotu lirycznego wzmacniają także porównania – „jak bańka prysnął o szmat głazu”. Równie wyraźne są metafory, zastosowane przez Mickiewicza – „I obleka w nadziei złote malowidła!”, „Obszar gnuśności zalany odmętem”, „Dzieckiem w kolebce kto łeb urwał Hydrze”, „orla twych lotów potęga”.
W tekście wiersza Oda do młodości Mickiewicza pojawiają się również personifikacje, które polegają na nadaniu przedmiotom cech ludzkich („Oto miłość ogniem zionie, / Wyjdzie z zamętu świat ducha!”, „Serca niebieskie poi wesele”. Emocjonalności utworowi dodają wykrzyknienia – „To samoluby!”, „Razem młodzi przyjaciele!”, „Hej! ramie do ramienia! spólnemi łańcuchy / Opaszmy ziemskie kolisko!”.
Oda do młodości – interpretacja
Utwór Oda do młodości Adama Mickiewicza stanowi ogólną pochwałę młodości. W zachwytach podmiotu lirycznego wypowiadającego się w wierszu Mickiewicza, wyraźnie zarysowuje się postawa powszechna pośród członków Towarzystwa Filomatów i Filaretów, mówiąca o tym, że młodzi ludzie są w stanie zmienić świat na lepsze, wystarczy tylko, że będą działać wspólnie w imię dobra („Razem, młodzi przyjaciele! / Choć droga stroma i śliska, / Gwałt i słabość bronią wchodu: / Gwałt niech się gwałtem odciska, / A ze słabością łamać uczmy się za młodu!”).
Podmiot liryczny wychwala stan młodości, przedstawiając ją – we wręcz karykaturalnym porównaniu – ze starością. Ludzie młodzi, przepełnieni są rewolucyjnym entuzjazmem, starość zaś cechuje się jedynie przyziemnością i wąskimi horyzontami. Zdaniem osoby lirycznej osoby starsze utkwiły w szarej rzeczywistości i nie zamierzają tego w żaden sposób zmieniać – przyzwyczaili się do obecnego stanu rzeczy.
W wierszu Mickiewicza starość przedstawiona zostaje za pomocą ciemnych, szarych barw, młodość przekazana jest w ujęciu jaskrawych kolorów. Podmiot liryczny zarzuca starcom egoizm, który wiąże się z wygodą ich życia, które koncentruje się jedynie na dobrach materialnych. Nie liczą się z dobrem ogółu społeczeństwa, dla nich najważniejsze jest dobro jednostki.
Młodzi romantycy poprzez swój kontrast wobec ludzi starych stanowią nadzieje dla społeczeństwa. Wierzą, że mogą zmienić cały świat na lepsze. Oda Mickiewicza za pomocą kontrastu między jednostkami starszymi, a ludźmi młodymi, w ciekawy sposób ujmuje kontrast pomiędzy dwoma epokami – oświeceniem oraz romantyzmem. Ludzie oświecenia należeli do grupy osób znacznie bardziej ugruntowanych, jednak wychwalali oni również ogólny postęp i rozwój. Romantycy byli ludźmi, dla których emocje odgrywały niebywale istotną rolę. Cenili wolność i snuli ambitne, często wręcz nieosiągalne plany i marzenia.
Utwór przybiera formę manifestu. Oda do młodości jest manifestem młodych romantyków, wzywa ich do rewolucji. Idealnie ukazuje również konflikt międzypokoleniowy. Mickiewicz zachęca młodych do buntu i do przejęcia inicjatywy, ponad starczą bierność, która wypełnia społeczeństwo. Poeta przestrzega przed marnowaniem potencjału i motywuje do działania, na rzecz dobra całego społeczeństwa.