Kazimierz Wierzyński był polskim poetą, żyjącym w latach 1894-1969. Należał do grupy literackiej Skamandrytów. Praca w mediach zmusiła go do emigracji z ukochanego kraju. Wojnę spędził na obczyźnie, ale czas ten był dla niego niesamowicie płodny literacko. W swych utworach wyraża tęsknotę za Polską, ogromny patriotyzm. Pisał o odzyskaniu niepodległości i obawach o jej stratę. W jego utworach dostrzeżemy inspirację literaturą epoki romantyzmu. Wiersz „Wróć nas do kraju” jest pełen żalu i tęsknoty poety emigranta.
Wróć nas do kraju – budowa wiersza i środki stylistyczne
Utwór Kazimierza Wierzyńskiego „Wróć nas do kraju” składa się z sześciu czterowersowych strof. Zastosowano w nim rymy krzyżowe (abab).
W wierszu mamy do czynienia ze zbiorowym podmiot lirycznym: „wróć nas”. Są nim ludzie przebywający na emigracji, którzy pragną wrócić do swojej ojczyzny i zwracają się ze swymi prośbami bezpośrednio do Boga. Zatem utwór jest także przykładem liryki inwokacyjnej.
Zastosowano tu wiele środków stylistycznych, między innymi apostrofy, np.: „Ty, coś zbawiennej poskąpił nam chmury”, „Wróć nas do kraju, gdzie nikt ci nie bluźni”, epitety, np.: „wiejskie figury”, „śpiewnych modlitwach”, metafory, np.: „Wróć nas do kraju, gdzie ściany kościołów, Święte od westchnień […]”, czy personifikacje, np.: „Wróć nas do kraju, gdzie wiejskie figury O deszcz za czasu posuchy się modlą”, „Pustka mu tylko odpowie rozbita”. Powtórzenie „Wróć nas do kraju, gdzie..” nadaje rytm utworu, a liczne przerzutnie wpływają na jego intonację, np.: „Gdy suchą stopą w równinie rozległej/ Wróg przez wyschnięte przeprawiał się rzeki”.
Wróć nas do kraju – interpretacja wiersza
Żal wobec Boga
Podmiot liryczny w utworze zwraca się do Boga. Modlitwa przeplata się tu z wyrzutem żalu, niemocą i niezrozumieniem. Z jednej strony emigranci tęsknią za przydrożnymi kapliczkami i figurkami świętych, które wciąż można spotkać szczególnie w polskich wsiach. Ludzie stawiali je tam, aby strzegły domostw i pomogły zwrócić się do Boga o urodzaj i deszcz.
Mimo to Bóg nie zesłał na ludzi zbawienia, nie uratował ich od trudów wojny. Mają więc wobec niego dużo żalu. Ratunek porównują do deszczu, który jest zbawienny podczas suszy. Ludzie proszą Boga o pomoc w walce z okupantem. Chcą aby za sprawą swoich boskich sił i władzy nad żywiołami w cudowny sposób pozbył się złych ludzi z polskiej ziemi. Chcą wrócić do kraju, gdzie ludzie nadal są bogobojni i wierzą w moc modlitwy. Gdzie mogą pójść do kościoła i bez strachu śpiewać w swym ojczystym języku.
Pragną wrócić do Polski, mimo że zastaną w niej pustkę, ruiny i zgliszcza, bo tylko tam mogą znaleźć odpowiedzi na swoje pytania i postarac się zrozumieć, co stało się z ich bliskimi. A co najważniejsze pragną wrócić do ojczyzny, w której wciąż żywa jest tradycja, dawne zwyczaje. Podmiot liryczny porównuje Polskę do krzyża, który jest symbolem męczeństwa.
Poezja tyrtejska
W utworach Kazimierza Wierzyńskiego niejednokrotnie dostrzec można zjawisko zwane tyrteizmem. Poezją tyrtejską możemy nazwać utwór, który najczęściej należy do liryki apelu i nawołuje się w nim do obrony kraju, walki o swoją ojczyznę, a także wyraża niechęć do wroga.
Literatura tyrtejska wyraża hierarchię wartości, gdzie dobro ojczyzny i patriotyzm są na pierwszym miejscu. Podmiot liryczny marzy o powrocie do swojego kraju, chociaż podświadomie rozumie swoją sytuację i wie, ze może być to raczej niemożliwe. Tęskni za Polską, za domem, za wartościami rodaków. Wierzy w Boga, ale jednocześnie jest pełen niezgody i niezrozumienia względem jego postawy. Polska jest dla niego krajem męczenników, ziemią splamioną krwią, ale i świętą, dobrą, najważniejszą, porównuje ją do krzyża.
Poezja tyrtejska jest odzwierciedleniem wartości romantyków, dla których warto ginąć i walczyć za ojczyznę, watro walczyć o powrót na jej łono. Ojczyzna jest dla patrioty matką, za która tęskni.
Podsumowanie
Wiersz „Wróć nas do kraju” posiada wiele cech typowych dla twórczości Kazimierza Wierzyńskiego. Oprócz nawiązania do patriotycznych wartości romantyków, przypomina o znaczeniu swojej ojczyzny, jej tradycjach, bogobojności Polaków, ich ogromnej wierze. Podmiot liryczny jest pełen niezrozumienia wobec obecnej sytuacji. Nie rozumie dlaczego Bóg, tak umiłowany w jego ojczyźnie, nie pomaga rodakom przezwyciężyć wrogów. Chce wrócić do domu, do ziemi którą zna i która ma dla niego wartość najwyższą.
Wiersz posiada wiele elementów charakterystycznych dla poezji tyrtejskiej, wywodzącej się od greckiego poety Tyrteusza, który w swych utworach wysławiał siłę i męstwo Spartan. Poezja Wierzyńskiego z pewnością pokrzepiała serca rodaków, wzbudzała nastroje patriotyczne i wolę powrotu do wolnej i bezpiecznej Polski.