Bunt – siła destrukcyjna czy twórcza? Rozważ problem i uzasadnij swoje zdanie, odwołując się do fragmentu Antygony Sofoklesa oraz innych tekstów kultury.

Bunt kojarzy się przede wszystkim z nieposłuszeństwem, ze sprzeciwem młodych przeciwko starszym i przeciwko zastanemu porządkowi świata. Wywołuje także skojarzenia z konfliktami zbrojnymi i buntem przeciwko ciemiężycielowi, gdy do walki staje naród lub grupa społeczna, jak miało to miejsce w starożytnym Rzymie, gdy wybuchło powstanie pod wodzą Spartakusa. Bunt w literaturze przedstawiany jest na wiele sposobów – czasami jako siła twórcza, a czasami z kolei jako destrukcyjna. Ciężko więc jednoznacznie powiedzieć, czy jaka właściwie jest istota owej siły, do jakiej kategorii powinno się ją zaliczać. Temat ten pojawia się w takich dziełach jak “Antygona” Sofoklesa z 442 roku p.n.e., “Romeo i Julia” Williama Szekspira wydane w roku 1597 czy w “Syzyfowych pracach” Stefana Żeromskiego, które ukazały się w roku 1897.

Sofokles zawarł w “Antygonie” odwieczne starcie prawa z moralnością i zadał pytanie o to, które z nich jest ważniejsze. Bohaterka jego tragedii – Antygona – wbrew woli króla Teb, Kreona, pogrzebała zwłoki swego brata, którego Kreon (będący także jego wujem) uznał za zdrajcę. W wyniku tego buntu przeciwko ludzkiemu prawu ustalonemu przez Kreona, Antygona została przez niego skazana na śmierć. Dochowała jednak w ten sposób wierności prawu boskiemu, które uznawała za wyższe od ludzkiego. Jej stracenie spowodowało szereg dalszych tragedii – samobójstwa popełnili kolejno narzeczony Antygony i syn Kreona, Hajmon, oraz jego matka, Eurydyka. W wyniku buntu Antygony i wyroku Kreona, król Teb stracił swoich najbliższych i została także ujawniona słabość jego rządów. Jej sprzeciw sprawił także, że społeczeństwo przypomniało sobie, że prawa boskie stoją nad tymi ustanowionymi przez ludzi i to właśnie bogom przede wszystkim należy być posłusznym. W planie mikro bunt Antygony przyniósł więc tylko śmierć i cierpienie, ale jeśli spojrzy się na to szerzej to okazuje się, że przyczynił się on do odkrycia wad aktualnej władzy i ludzie na własne oczy mogli zobaczyć, jak słaba i niepewna ona jest. Bohaterka tragedii przywraca także naturalny porządek świata, można więc uznać, że jej bunt jest siłą twórczą, otwierającą oczy reszcie społeczeństwa.

Bunt pojawia się także w znanym dramacie Szekspira “Romeo i Julia”. Tu także bunt skutkuje ciągiem nieszczęśliwych śmierci – najpierw  w pojedynku ginie Merkucjo, potem Tybalt, następnie zaś sami kochankowie umierają wskutek nieszczęśliwego splotu okoliczności, jaki pojawił się wokół ich zakazanego związku. Julia, chcąc uniknąć ślubu z Parysem (jest już zaślubiona z Romeem) wypija napój, który wprowadza ją w letarg. Romeo, widząc to i sądząc, że Julia nie żyje, popełnia samobójstwo. Gdy dziewczyna odkrywa to, również porywa się na swoje życie. Romeo i Julia przeciwstawili się woli rodziców i prawom ludzi, co skończyło się ich śmiercią. w ich przypadku powiedzieć można, że bunt okazał się być siłą destrukcyjną – młodzi kochankowie zginęli w imię zakazanej miłości, pozostawiając po sobie rodziny pogrążone w żałobie. Gdyby nie sprzeciwili się im, najprawdopodobniej dalej by żyli, co dawałoby im o wiele więcej możliwości rozwiązania tej trudnej sytuacji niż śmierć, która jest ostateczna i nieodwracalna. Ich bunt kosztował także życie Merkucja, który walczył w pojedynku i reprezentował jeden ze zwaśnionych rodów oraz Tybalta – on z kolei poległ z ręki samego Romea. Wszystkich tych cierpień prawdopodobnie dałoby się uniknąć, gdyby nie bunt kochanków, którzy swoją miłość przełożyli ponad wszystko inne, sami zapłacili za to najwyższą cenę i pociągnęli za sobą innych.

Dodaj komentarz

Autor opracowania: Kacper Kozioł

x