Dorastanie jest kwestią, która dotyczy każdego człowieka. Zazwyczaj jest ono trudne, pełne wyzwań i nauki. To także moment, w którym człowiek zaczyna kształtować swoje spojrzenie na świat, a to, co przeżyje w tym okresie najprawdopodobniej zostanie z nim już do końca życia. Dorastanie to okres zmagań – ze światem, z rodzicami, z otoczeniem czy wreszcie z samym sobą. Człowiek musi wtedy zrozumieć, co jest dla niego naprawdę ważne, bywa także w tym czasie naiwny i pełen ideałów. Literatura prezentuje wiele portretów dorastania. Można je znaleźć między innymi w „Przedwiośniu” i „Syzyfowych pracach” Stefana Żeromskiego, w „Kordianie” Juliusza Słowackiego czy też w „Kamieniach na szaniec” Aleksandra Kamińskiego.
„Przedwiośnie” opisuje dorastanie i przemianę Cezarego Baryki. Mieszka on początkowo w Baku ze swoimi rodzicami, jednak rewolucja odbiera mu dom, a z czasem także rodziców. Jako człowiek młody, Cezary jest naiwny i szybko identyfikuje się z ideałami głoszonymi przez komunistów. Początkowo nawet rewolucja i jej okrucieństwa nie są w stanie zmienić jego zdania na ten temat. Dopiero między innymi śmierć matki otwiera mu oczy na prawdę. Cezary kształtowany jest przez wiele osób – ojca, matkę, Szymona Gajowca, czy też kolegów, takich jak Hipolit Wielosławski czy Antoni Lulek. Niektórych podziwia, wobec innych woli się buntować. Cezary kształtowany jest też przez ważne wydarzenia historyczne, jakie mają miejsce w jego młodości. Powieść opisuje ten proces i jego zmagania z rzeczywistością. Dopiero na końcu dzieła Cezary staje się uformowanym młodym mężczyzną, który wie, czego chce i w co tak naprawdę wierzy.
„Syzyfowe prace” to druga powieść Stefana Żeromskiego, w której pojawia się motyw dorastania. Głównym bohaterem jest Marcin Borowicz, młody chłopak, który czuje się bardziej Rosjaninem niż Polakiem. Początkowo daje się on kształtować przez otaczających go dorosłych, którzy wpajają mu miłość do zaborcy. Jednak po recytacji „Reduty Ordona” przez szkolnego kolegę, Bernarda Zygiera, Marcin zaczyna samodzielnie zastanawiać się nad swoją tożsamością i zaczyna powoli stawać się patriotą. Jego dorastanie wiąże się więc z odkrywaniem samego siebie i z wyzwalaniem się spod wpływów dorosłych osób, które nim manipulowały. Ostatecznie Marcin wie, że jego tożsamość narodowa łączy się z Polską.
Dramat romantyczny „Kordian” też ukazuje dorastanie głównego bohatera. Kordian próbuje popełnić samobójstwo, ze względu na złamane serce – odrzuciła go jego wybranka, starsza od niego Laura. Po wyzdrowieniu chłopak wyrusza w podróż po Europie, w trakcie której dowiaduje się prawdy na temat otaczającego go świata, którym rządzi chciwość, pieniądze, kłamstwo i egoizm. Idealizm Kordiana powoli ustępuje gorzkiemu rozczarowaniu światem, sam zaś chłopak stopniowo dojrzewa, aż wreszcie na górze Mont Blanc staje się mężczyzną, z w pełni uformowanymi poglądami. Z dziecka przeistacza się w dorosłego, który jest w stanie wziąć na siebie misję zamordowania cara rosyjskiego.
