Jedno z najważniejszych dzieł romantycznego poety, Adama Mickiewicza, czyli dramat „Dziady”, dzieli się na kilka części. W części III czytelnik ma do czynienia ze sceną piątą, zwaną także widzeniem księdza Piotra. To szczególnie znaczący fragment tekstu, ponieważ to w nim ukazane jest w pełni przesłanie i znaczenie całego utworu. W scenie tej pojawia się także tak charakterystyczny dla romantyzmu mesjanizm. Ksiądz Piotr zostaje wyróżniony przez Boga i zesłane jest na niego widzenie, z którego dowiaduje się, jakie będą dalsze losy jego ojczyzny, czyli zniewolonej przez zaborców Polski.
Dziady cz. III – scena 5 – streszczenie
Scena v zaczyna się od ukazania księdza Piotra w jego celi, gdzie leży krzyżem i modli się. Kieruje do Boga pytanie, pragnąc, by ten wyjaśnił mu, jaką rolę ksiądz ma pełnić w nadchodzących wydarzeniach. Wówczas Stwórca zsyła na niego proroczą wizję, która odpowiada na jego wątpliwości.
Najpierw ksiądz Piotr widzi tak zwaną „młodą Polskę”, czyli młodych obywateli kraju, wydanych na rzeź i cierpiących z powodu represji politycznych. Przywołany zostaje Herod z Nowego Testamentu i rzeź niewiniątek, jaka miała miejsce w trakcie narodzin Jezusa. Dalej ksiądz Piotr widzi jadące na Sybir kibitki pełne więźniów. Mówi o nich, że „płyną jak rzeki”, więc wiadomym jest, że wiele osób jest przymusowo wywożone z kraju. Zatrwożony ksiądz dopytuje Boga o to, czy taki właśnie ma być okrutny los jego dzieci.
Potem w tłumie ksiądz Piotr dostrzega nieznaną mu postać. To ktoś z obcej krwi, a jego imię to „czterdzieści i cztery”. Ma on być zbawcą narodu. Jednak cierpienie ojczyzny będzie trwało jeszcze przez długi czas, mimo nadejścia jej wskrzesiciela. Ksiądz widzi jeszcze sąd odbywający się nad Galem, co porównuje do skazania samego Jezusa. Tu też sędzia umywa ręce od wyroku, a zgromadzony tłum żąda dla osądzonego kary śmierci. Na jego barki także zostaje nałożony krzyż, który musi samotnie nieść. Polska zostaje porównana w widzeniu do Mesjasza i ma zostać Chrystusem narodów. W ten sposób mają zostać uwolnione inne narody kontynentu.
Dziady cz. III – scena 5 – interpretacja
Widzenie księdza Piotra to realizacja postulatów mesjanizmu, w którym Mickiewicz widział drogę do wolności, jaką musiała przejść jego ojczyzna w związku z zaborami. Na początku ksiądz obserwuje to, co dzieje się ze społeczeństwem, zwłaszcza z osobami młodymi i zaangażowanymi politycznie. Widzi ich cierpienie i strach, przymusowe wywózki kibitkami na Syberię. Dostrzega także to, że jest to poświęcenie konieczne dla odzyskania wolności i będzie ono trwało jeszcze przez długi czas.