Edyp i Kreon – charakterystyka porównawcza

Autor: Marta Grandke

Cykl tragedii tebańskich autorstwa Sofoklesa ukazuje dzieje rodu Labdakidów i otaczających ich osób. W trzech dziełach sportretowani zostali różni władcy Teb, ale szczególnie dużo miejsca poświęcono Edypowi i Kreonowi. Kreon pojawił się na tronie tuż po tym, jak Edyp go opuścił, a jego dwaj synowie – Eteokles i Polinik – zginęli w bratobójczej walce o władzę po ojcu. Kreon i Edyp byli spokrewnieni poprzez Jokastę, a ich losy były z góry przesądzone przez fatum i doprowadziły ich do klęski.

Edyp był władcą, który w wyniku przepowiedni zabił własnego ojca, zasiadł na tronie Teb i pojął swoją matkę – Jokastę – za żonę i spłodził z nią dzieci – Antygonę, Ismenę, Polinika i Eteoklesa. W wyniku tego kazirodztwa na Teby spadły liczne nieszczęścia, które dotknęły mieszkańców miasta. Gdy Edyp zorientował się, że to jego wina, opuścił tron. Czuł bowiem odpowiedzialność za poddanych, był więc władcą dobrym, choć czasami porywczym. Kierował się także poczuciem sprawiedliwości i prawda liczyła się dla niego ponad wszystko inne. Przez długi czas trwał w błędzie, ale gdy dowiedział się, kim jest, wziął na siebie odpowiedzialność za własne czyny. To jego niewiedza ściągnęła na niego i na jego ród straszliwy koniec. Edyp był jednak w tym wszystkim także ofiarą, nie oprawcą i troszczył się przede wszystkim o poddanych.

Kreon jest swego rodzaju przeciwieństwem Edypa. Objął władzę po śmierci jego synów, a jednym z jego pierwszych dekretów był okrutny zakaz pochówku Polinika, który sprowadził nieszczęście także na jego rodzinę. W wyniku tego zginęła Antygona, Hajmon i Eurydyka. Kreon jest władcą słabym, skupionym nie na poddanych, ale na sobie i na umocnieniu swoich rządów. Jest tyranem i despotą, a skazanie Antygony na śmierć ukazało jego słabość. Prawa ludzkie są dla niego ważniejsze od boskich, ma więc ograniczoną perspektywę i skupia się na doraźnych rozwiązaniach bieżących problemów. Jego duma i pycha prowadzą wszystkich do zagłady, co sam Kreon zaczyna rozumieć dopiero w ostatnim momencie, gdy jest już za późno na cofnięcie błędnych decyzji.

Edyp i Kreon różnią się pod wieloma względami. Ten pierwszy stara się być dobrym władcą i rozumie, że rządzący powinni skupić się na dobrobycie swoich poddanych, ponieważ temu służy ich funkcja. Z kolei Kreon skupiał się na sobie i na zaspokojeniu własnych ambicji, a jego duma i pycha doprowadziły go do kolejnych tragedii. Nie rozumiał on bowiem, że w pierwszej kolejności powinien troszczyć się o poddanych, nie o swoją pozycję.

Dodaj komentarz