J. R. R. Tolkien to jeden z najbardziej znanych twórców gatunku fantastyki na całym świecie. Zasłynął ze stworzenia ogromnego uniwersum, w którym rozgrywa się akcja trylogii „Władca pierścieni” a także powieści „Hobbit, czyli tam i z powrotem”. Dzieło to zostało wydane w roku 1937, a w pewnym momencie włączone do listy lektur szkolnych. Doczekało się ekranizacji i dziś jest jednym z najpopularniejszych znanych utworów z gatunku fantastyki. Opowiada ono o niezwykłych przygodach hobbita, Bilba Bagginsa, który pewnego dnia porzuca spokojne życie w Shire, by stać się włamywaczem i pomóc odzyskać grupie trzynastu krasnoludów ich utracone dziedzictwo, które zagarnął smok Smaug. W trakcie wyprawy staje się właścicielem bardzo niezwykłego pierścienia.
Hobbit, czyli tam i z powrotem – streszczenie krótkie
Akcja powieści Tolkiena na początku rozgrywa się w Shire, gdzie Bilbo Baggins wiedzie żywot typowy dla hobbita – spokojny i pozbawiony niespodzianek. Pewnego dnia jednak przybywa do jego domu czarodziej znany jako Gandalf Szary i proponuje mu wzięcie udziału w wyprawie krasnoludów, by odzyskać Samotną Górę. Odebrał ją krasnoludom smok imieniem Smaug. Bilbo nie chce zostać włamywaczem, a wieczorem do jego domu przybywa trzynastu krasnoludów, którzy szykują się na wyprawę. Biblo dalej się nie zgadza, krasnoludy rankiem opuszczają jego dom wraz z Gandalfem. Biblo zmienia zdanie i dołącza do drużyny w ostatniej chwili.
Bohaterowie w czasie wędrówki napotykają na groźne trolle, które chcą ich zjeść. Trolle więżą krasnoludy, ale wszystkim udaje się ostatecznie udaje się uciec. W jaskini trolli bohaterowie znajdują mnóstwo zaopatrzenia, a Bilbo zdobywa swój miecz, nazywany przez niego Żądłem.
Potem Gandalf prowadzi swoich kompanów do ukrytego w lesie miasta Rivendell, gdzie wszyscy korzystają z gościnności króla Elronda. Elrond odczytuje też wskazówki ukryte na mapie Thorina, dzięki którym krasnolud będą w stanie wejść do Samotnej Góry. Po jakimś czasie drużyna opuszcza Rivendell.
W trakcie dalszej podróży bohaterowie trafiają do jaskini goblinów, które chcą je uwięzić. Wywiązuje się walka, w której ginie król goblinów, Wielki Goblin. Krasnoludy i Gandalf uciekają, Bilbo uderza się w głowę i traci przytomność. Po jej odzyskaniu znajduje magiczny pierścień, który pozwala mu się stać niewidzialnym. Spotyka też niezwykłego stwora, Golluma i wdaje się z nim w pojedynek na zagadki. Następnie ucieka, korzystając ze znalezionego pierścienia. Bilbo dociera też do reszty drużyny. Niestety ich spokój nie trwa długo, ponieważ za Górami Mglistymi bohaterowie zostają zaatakowani przez wargów. Chronią się przed nimi na drzewach, a stamtąd ratują ich orły.
Orły zabierają drużynę do swoich gniazd. Stamtąd bohaterowie udają się do lasu dębowego i spotykają człowieka-niedźwiedzia, Beorna. Prowadzi ich on do Mrocznej Puszczy. Tam od drużyny odłącza się Gandalf. W samej puszczy bohaterowie zostają uwięzieni przez wielkie pająki. Bilbo dzięki pierścieniowi pomaga im uciec, ale potem drużyna wpada w ręce leśnych elfów. Znów Bilbo im pomaga i wszyscy spławiają się beczkami do rzeki.
Bohaterowie w beczkach dopływają do Miasta na Jeziorze, czyli Esgorath. Jego mieszkańcy życzliwie przyjmują drużynę i ta po tygodniu wyrusza w kierunku Samotnej Góry. Krasnoludom udaje się do niej wejść dzięki wskazówkom odczytanym przez Elronda. W środku Bilbo spotyka smoka Smauga i prawi mu mnóstwo komplementów. Następnie kradnie puchar z jego skarbu i ucieka. Rozwścieczony Smaug opuszcza Samotną Górę i atakuje Miasto na Jeziorze, sądzi bowiem, że to tam kryje się złodziej. Mieszkańcy miasta dzielnie bronią się przed atakiem smoka, a jeden z jego mieszkańców, Bard, strzela do niego i trafia w miejsce, którego nie osłaniają łuski. Bard zostaje okrzyknięty bohaterem i mianowany królem miasta Dal. Mieszkańcy Miasta na Jeziorze chcą udać się po część skarbu smoka.
Krasnoludy nie chcą dzielić się swoim złotem. Zamykają się wewnątrz Samotnej Góry i gorączkowo poszukują Arcyklejnotu Góry – najważniejszego dla nich skarbu. Nie wiedzą, że Arcyklejnot ukradł wcześniej Bilbo. Bilbo przekazuje kamień Bardowi i ludzie chcą w ten sposób negocjować z krasnoludami oddanie im części skarbu. Thorin dowiaduje się wówczas o zdradzie Bilba i wierzy, że ten uknuł spisek przeciwko niemu. Gandalf informuje, że do Samotnej Góry zbliżają się gobliny i wargowie.
Elfy, krasnoludy i ludzie razem szykują się do walki. Rozpoczyna się Bitwa Pięciu Armii, która trwa jeden dzień. Strona dobra wygrywa ją, ale ranny Thorin umiera. Przed śmiercią godzi się z Bilbem. Następnie pochowani zostają wszyscy polegli w Bitwie Pięciu Armii. Krasnolud decydują się podzielić swoim skarbem z innymi.
Bilbo i Gandalf wracają do domu, a tym razem droga wydaje się być przyjaźniejsza. W Shire Bilbo odkrywa, że uznano go za zmarłego i sąsiedzi przestali go szanować. Nie obchodzi go to już jednak. Bilbo rozpoczyna bowiem zupełnie nowe życie.
Hobbit, czyli tam i z powrotem – streszczenie szczegółowe
Początek wyprawy
Bilbo Baggins to hobbit, który żyje w Shire. Zachowuje się dokładnie tak, jak inne hobbity. Pewnego dnia odwiedza go jednak czarodziej, który znany jest jako Gandalf Szary. Mag proponuje Bilbowi dołączenie do wyprawy krasnoludów. Miałby pełnić w drużynie rolę włamywacza. Bilbo jednak uciekł i nie zdecydował się przystać na propozycję Gandalfa.
Następnego dnia jednak ktoś zapukał do drzwi Bilba i do jego domu przybyło trzynastu krasnoludów – Thorin, Balin, Kili, Fili, Dori, Ori, Oin, Nori, Bifur, Bofur, Bombur i Gloin. Bardzo głośno rozmawiali i zjedli zapasy Bilba. Przybył także sam Gandalf. Opowiedziano Bilbowi o planowanej wyprawie do Samotnej Góry, gdzie żyli przodkowie krasnoludów, ale pewnego dnia ich skarby przyciągnęły smoka Smauga. Krasnoludy musiały uciekać, a górą od tego momentu władał Smaug. Gandalf przekazał krasnoludom mapę i klucz, które miały umożliwić im wejście do Samotnej Góry. Gandalf przekonywał także towarzyszy, że hobbit będzie doskonałym włamywaczem.
Następnego dnia krasnoludy opuściły dom Bilba, który był bardzo szczęśliwy z tego powodu. Gandalf jednak przekazał mu jeszcze list od krasnoludów, w którym przekazane zostały szczegóły dotyczące nagrody za udział w wyprawie. Ostatecznie Bilbo postanowił do niej dołączyć i opuścił swój dom.
Gdy wszyscy się już spotkali, Bilbo poczuł zmęczenie, ponieważ nie nadążał za tempem krasnoludów. Przed nim rozpościerały się nieznane i mroczne tereny, ponieważ Bilbo nigdy nie opuszczał Hobbitonu.
Podczas pierwszego noclegu humory nie dopisywały towarzyszom, Gandalf zniknął pogoda była nieprzyjemna, a spośród drzew biło dziwne światło. Wysłano Bilba, by odkrył jego źródło. Hobbit odkrył ognisko, wokół którego siedziały trzy trolle. Bilbo próbował je okraść, ale został schwytany. Zapytano go, czy ma jakichś towarzyszy i odruchowo potwierdził. W ten sposób zostały schwytane krasnoludy i trolle planowały zrobić z nich kolację. Bilbo jednak w tym czasie zbiegł. Trolle zaczęły kłócić się o to, jak przyrządzić schwytane krasnoludy. Kłóciły się tak długo, że zastał je świt, który zmienił je w kamień, Powrócił Gandalf i krasnoludy były wolne. Z jaskini trolli drużyna zabrała jedzenie, ekwipunek, a Bilbo zdobył miecz, który nazwał Żądłem.
Następnie drużyna udała się do Rivendell, gdzie skorzystała z gościnności elfów i króla Elronda. Elrond odczytał także mapę Thorina i udzielił krasnoludom wskazówek na temat tego, jak dostać się do wnętrza Samotnej Góry. Opowiedział im także o mieczach, które zdobyli w jaskini trolli. Potem krasnoludy opuszczają Rivendell mimo pogarszającej się pogody.
Spotkanie z goblinami i Gollumem
Bohaterowie postanawiają skorzystać z noclegu w jaskini mimo ostrzeżeń Gandalfa, który uważa, że nie jest to do końca bezpieczne. I faktycznie, w trakcie wypoczynku drużyna została zaatakowana przez zamieszkujące system jaskiń gobliny. Zabrały one bohaterów do komnaty, w której przebywał ich król, czyli Wielki Goblin. Thorin próbował dyplomatycznie się z nim porozumieć, opowiadając o tym, że poszukiwali oni tylko schronienia na noc. Wielki Goblin nie uwierzył mu i dojrzał miecz krasnoluda, którym zabito setki goblinów. Rozpoczęła się walka, w czasie której Thorin zabił swoim mieczem przywódcę goblinów. Krasnoludy zaczęły uciekać do tunelu, w którym miał na nie czekać Gandalf. W czasie walki i ucieczki Bilbo uderzył się w głowę i stracił przytomność.
Po jakimś czasie hobbit przebudził się i odkrył, że jest sam w tunelu. Obok siebie ujrzał jednak nieznany mu pierścień, podniósł go i ukrył w kieszeni. Bilbo następnie zawędrował aż do podziemnego jeziora, gdzie spotkał niezwykłego stwora zwanego Gollumem. Stwór powiedział hobbitowi, że wskaże mu dalszą drogę, jeśli Bilbo rozwiąże jego zagadkę. Bilbo zrobił to i rozmowa zmieniła się ostatecznie w pojedynek na zagadki. Gollum został pokonany pytaniem o to, co Bilbo ma w kieszeni. Nie chciał pokazać hobbitowi dalszej drogi, twierdził, że musi pilnować swojego pierścienia na wysepce. Bilbo ostatecznie wsunął na palec pierścień, stał się niewidzialny i uciekł od Golluma.
Hobbit wyszedł już po drugiej stronie Gór Mglistych, gdzie spotkał drużynę krasnoludów. Kłócili się oni, czy ruszać dalej w drogę bez hobbita czy nie. Bilbo opowiedział im o Gollumie, ale nie wspomniał nic o znalezionym pierścieniu.
Bohaterowie wyruszyli w dalszą drogę, ale krótko cieszyli się spokojem, dosięgnęło ich bowiem wycie wilków. Wszyscy zaczęli uciekać i wspięli się na drzewa. Rzucali w wilki płonącymi szyszkami. Mimo to wspinały się one na drzewa, a krzyki bohaterów dosłyszały orły. Zabrały ich one z drzewa, ratując tym samym przed wilkami. Orły zabrały drużynę do swoich gniazd, a następnie pomogły im udać się do dębowego lasu. Tam bohaterowie spotkali człowieka-niedźwiedzia, Beorna. Zaprowadził ich on do Mrocznej Puszczy. Tutaj też Gandalf zdecydował się oddzielić od drużyny. Na szlaku bohaterowie zostali pojmani przez wielkie pająki. Z ich sieci pomógł im wydostać przy pomocy pierścienia. Szybko jednak krasnoludy wpadły w ręce leśnych elfów. Elfy nie lubiły krasnoludów i zamknęły Thorina w królewskim lochu. Następnego dnia to samo zrobiły z resztą jego towarzyszy. Bilbo przez wiele dni starał się odnaleźć swoich kompanów. Pewnego dnia hobbit uwolnił krasnoludy i zaprowadził je do miejsca, w którym elfy spławiały puste beczki po winie rzeką. Drużyna ukryła się w tych beczkach i wtoczyła do wody. Było to bardzo ryzykowne, ale ostatecznie bohaterowie uciekli z Mrocznej Puszczy i przedostali się na bezpieczniejsze tereny.
Pod Samotną Górą i w jej wnętrzu
Na horyzoncie widoczna już była Samotna Góra, a bohaterowie dotarli do Długiego Jeziora. Tam z kolei zawitali do Miasta na Jeziorze, czyli Esgaroth. Jego mieszkańcy bardzo życzliwe przyjęli u siebie bohaterów. Thorin chciał się spotkać z osobą, która władała miastem, spotkano się także z elfami, które były w szoku, że krasnoludom udało się zbiec z lochu.Thorin opowiedział o tym, jak chce odzyskać dziedzictwo krasnoludów, pokonać Smauga i pomścić śmierć swojego dziadka. Ludzie byli pod wrażeniem jego przemowy. Drużyna spędziła w mieście tydzień, po czym wzięli podarowane przez mieszkańców zapasy i ruszyła w dalszą drogę. Bohaterów śledziły leśne elfy.
Wreszcie kompania krasnoludów dotarła do Samotnej Góry. Byli w ruinach miasta Dal, które zostało zniszczone przez smoka Smauga. Kiedyś zamieszkiwali ją ludzie. W ciągu następnych dni bohaterowie próbowali odnaleźć ukryte wejście do wnętrza góry. Hobbit znalazł drzwi, ale nikt nie potrafił ich otworzyć. Noce były zimne, a zapasy od mieszkańców miasta kurczyły się. Wreszcie przypomnieli sobie wskazówki odczytane przez Elronda. Mówiły one o głazie, stukającym dziobem droździe i ostatnim promieniu słońca w czasie zachodu. Dzięki temu krasnoludy odkryły tajemną dziurkę do klucza i otworzyły drzwi.
Gdy Bilbo znalazł się wewnątrz góry, był przerażony i skrył się przy pomocy pierścienia. W ten sposób trafił na komnatę, w której spał olbrzymi smok Smaug. Leżał on na wielkim stosie skarbów. Bilbo chwycił puchar ze stosu, by udowodnić krasnoludom dokąd dotarł i zaczął uciekać. Niestety przebudzony ze snu Smaug podążył za złodziejem jego bogactwa. Bilbo i krasnoludy z trudem ocalili swoje życia.
Wściekłość krasnoludów skierowała się na Bilba, który obudził smoka, co wzburzyło hobbita. Wrócił do jaskini Smauga, by znaleźć w smoku jego słaby punkt, dzięki któremu dałoby się go pokonać. Bilbo zaczął więc od prawienia Smaugowi komplementów. W pewnym momencie tak rozbawił smoka, że dostrzegł na jego piersi fragment ciała, na którym nie było łuski. Hobbit wrócił do krasnoludów i powiedział im o tym, przekazał im także plan Smauga, który chciał zniszczyć i spalić Miasto na Jeziorze. Krasnoludy opowiedziały mu o swoim najcenniejszym skarbie, jakim był Arcyklejnot. Smaug wyleciał z góry, by spalić Esgaroth.
Krasnoludy wyszły z góry przez komnatę Smauga, gdzie Bilbo znalazł i w tajemnicy ukrył Arcyklejnot. Krasnoludy były zaślepione złotem.
Smaug zaatakował miasto, a to dzielnie broniło się przed nim pod wodzą Barda, Temu dzielnemu człowiekowi udało się trafić w miejsce bez łuski. Powiedział mu o tym drozd, a Bard rozumiał mowę ptaków. Miasto pokonało Smauga, który chciał je spalić. Smok runął do jeziora, ciągnąc za sobą na dno Barda. Ludzie serdecznie opłakiwali swojego bohatera. Ten jednak wydostał się z wody. Został okrzyknięty królem i podarowano mu miasto Dal, którym miał rządzić od tej chwili. Ludzie chcieli też, by krasnoludy podzieliły się z nimi swoim bogactwem.
Krasnoludy jednak zamknęły się w Samotnej Górze i nie chciały o tym słyszeć. Szukały też Arcyklejnotu. Ten jednak miał Bilbo i hobbit przekazał kamień ludziom, jako element negocjacji z krasnoludami. Gdy Thorin dowiedział się o tym, wpadł w szał i uznał, że Bilbo spisuje przeciwko niemu. Jednak do Samotnej Góry zbliżało się też inne niebezpieczeństwo. Miały ją zaatakować gobliny i wargowie. Kierował nimi Bolg, czyli syn zabitego Wielkiego Goblina. Krasnoludy, elfy i ludzie byli zmuszeni zawrzeć pokój i razem stanąć do walki z wrogami. Warunki tej współpracy wynegocjował Gandalf.
Bitwa Pięciu Armii
Bitwa miała rozpocząć się wczesnym rankiem. Wieczorem Bard i jego ludzie nie mieli już sił, by odpierać atakujące ich gobliny, zatem z pomocą przyszedł im Thorin i jego krasnoludy. Przestały one bronić skarbów w górze i przyłączyły się do walki ze wspólnym wrogiem. W pewnym momencie Thorin i jego poddani zostali otoczeni przez nieprzyjaciela. Pomogły im orły, zrzucając kamienie na gobliny. Jeden z nich uderzył także w głowę Bilba, przez co ten stracił przytomność.
Gdy Bilbo odzyskał przytomność, był całkiem sam. Zdjął jednak z palca magiczny pierścień i wtedy znalazła go dwójka ludzi. Zabrali hobbita do miasta Dal. Czekał tam na niego Gandalf. Tam też Bilbo dowiedział się, że Thorin jest ciężko ranny i umiera. Ostatkiem sił chciał pogodzić się z hobbitem. Bohaterowie wybaczyli sobie wzajemnie. Potem Thorin Dębowa tarcza zmarł. Bilbo obwinił o to siebie i nie mógł się pogodzić z tą sytuacją.
Bilbo dowiedział się, że bitwa została rozstrzygnięta, gdy był nieprzytomny. Bolga zabił Beorn, on też wyrwał Thorina z rąk goblinów. To Beorn ostatecznie zakończył więc walkę i zapewnił zwycięstwo siłom ludzi, krasnoludów i elfów. Thorin został pochowany jak prawdziwy król, a razem z nim także Kili i Fili. Krasnoludy podzieliły się swoim skarbem z ludźmi. Hobbit otrzymał szkatułkę ze złotem i srebrem, na swoje życzenie.
Powrót do domu
Po zakończeniu bitwy Gandalf zabrał hobbita do Mrocznej Puszczy, gdzie odprowadzili króla leśnych elfów. Początkowo Bilbo bał się ponownie znaleźć w tym miejscu. Przekazał elfom także kosztowności, które miały im zrekompensować kradzież zasobów z ich lochów podczas ucieczki krasnoludów.
Potem Gandalf i Bilbo udali się do domu Beorna. Gdy tam przybyli, jesień już się kończyła. Beorn pozwolił im spędzić u siebie zimę i szczodrze ich ugościł. Odkąd gobliny opuściły Mroczną Puszczę, stała się też ona bezpieczniejsza dla wędrowców, wrócili do niej nawet ludzie.
Wiosną Gandalf i Bilbo wyruszyli w dalszą podróż, w stronę domu hobbita. Gandalf opowiedział Bilbowi, co robił, gdy opuścił drużynę w Mrocznej Puszczy – brał udział w naradzie dobrych czarodziejów i chciał wypędzić z zamku złego Czarnoksiężnika. Dzięki temu puszcza stała się bezpieczniejsza.
Bilbo ostatecznie wrócił do Hobbitonu. Tam jednak odkrył, że w czasie swojej wyprawy został uznany przez innych mieszkańców za zmarłego. Sąsiedzi przestali go także darzyć szacunkiem, jaki mu wcześniej okazywali. Bilbo jednak się tym nie przejmował i wrócił do swoich dawnych zajęć. Jego życie stało się już jednak zupełnie inne niż przed wyprawą.