„Pan Tadeusz” to epopeja narodowa, jedno z najważniejszych dzieł nie tylko polskiego romantyzmu, ale ogólnie całej polskiej literatury. Po raz pierwszy wydano ją w roku 1834. Mickiewicz stworzył w niej naprawdę bogatą i zróżnicowaną grupę postaci pierwszo i drugoplanowych, między innymi hrabiego Horeszkę.
Charakterystyka hrabiego Horeszki
Hrabia Horeszko nie jest bezpośrednim spadkobiercą Stolnika Horeszki, który nie doczekał się męskich potomków. Jest za to dalekim krewnym rodu, dlatego klucznik Gerwazy uznaje go za ostatniego z Horeszków i jemu służy. To młody, bardzo przystojny mężczyzna, podobający się kobietom. W trakcie akcji „Pana Tadeusza” hrabia przechodzi przemianę wewnętrzną, można go też określić jako bohatera romantycznego. Do Soplicowa przyjechał z uwagi na spór o zamek, jednak nie był w niego tak emocjonalnie zaangażowany, jak miało to miejsce w przypadku Gerwazego.
Hrabia odróżniał się od innych bohaterów swoim podejściem do Litwy – nie cenił jej zalet i krajobrazów tak jak oni, uważał się za kosmopolitę i obywatela świata. Hrabia lubił zagraniczną modę i obyczaje, co było widoczne na przykład w jego stroju, ubierał się bowiem według angielskich trendów. Czas spędzał na jeździe konnej, czytaniu gotyckich powieści i na malowaniu pejzaży, preferował on jednak włoskie widoki czy krajobrazy jako swoją inspirację. Miał także swój honor, którym potrafił się w wielu sytuacjach unieść.
Hrabia był wrażliwym człowiekiem z poetycką duszą, przez co często narażał się na śmieszność w swoim otoczeniu. Wszędzie dopatrywał się wzniosłości, ulegał też romantycznym porywom serca. Gdy wpadał w zachwyt, starał się uwiecznić dany obiekt w obrazie. Hrabia odnalazł wspólny język z Telimeną, która także bywała za granicą i lubiła sztukę. Jednak Telimena flirtowała z innymi mężczyznami, a sam hrabia przez chwilę interesował się Zosią. Jego zapał szybko jednak opadł, gdy odkrył, że dziewczyna zajmuje się i interesuje tak prozaicznymi czynnościami jak pasanie gęsi. Hrabia czuł bowiem, że przeznaczony jest do rzeczy większych i szlachetniejszych.
Ostatecznie Hrabia przechodzi przez przemianę wewnętrzną, charakterystyczną dla bohaterów romantycznych. Jest bardzo wrażliwy i sentymentalny, jednak w ważnych chwilach potrafi w sobie znaleźć odwagę i przyznać się do błędu. Ostatecznie łączy się z Soplicami przeciwko Moskalom i odpiera z nimi ich atak, czuł bowiem z nimi solidarność klasową. Hrabia ostatecznie rezygnuje też z wygodnego życia i wstępuje do wojska, z którego potem płyną wieści o jego bohaterskich czynach.
Hrabia Horeszko jest więc postacią dynamiczną i w trakcie trwania akcji powieści przechodzi wewnętrzną przemianę. Wyróżnia się na tle innych bohaterów swoimi upodobaniami i poglądami, nie czuje się bowiem związany z Litwą i jej tradycją tak jak oni.