Groźna potęga, okiełznany żywioł, przyjazna siła… – czym dla człowieka może być przyroda? Odwołaj się do Pana Tadeusza i wybranych Sonetów Krymskich Adama Mickiewicza

Autor: Marta Grandke

Przyroda jest bardzo ważnym aspektem w życiu człowieka i pełni w nim wiele ról. To właśnie ona dostarcza ludzkości większości pożywienia, na jej łonie można wypoczywać, zachwycić się jej pięknem, a jednocześnie bywa dla człowieka też śmiertelnym zagrożeniem. Na rolę przyrody w życiu człowieka szczególną uwagę zwracali twórcy epoki romantyzmu, których fascynowało wszystko to, co związane było z ludowością, folklorem i naturą. Widać to zwłaszcza w dziełach Adama Mickiewicza, na przykład w „Panu Tadeuszu” lub w niektórych utworach z cyklu „Sonety krymskie”.

W epopei narodowej „Pan Tadeusz” większość akcji rozgrywa się na tle pięknej, litewskiej przyrody. Jest ona wyjątkowym krajobrazem, który podkreśla arkadyjskość opisywanej przez Mickiewicza krainy, jej wspaniałość i urodę. W ten sposób Mickiewicz idealizuje swoją ojczyznę i pamięć o niej. Dodatkowo w dziele tym natura jest także nieodłączną, integralną częścią świata przedstawionego – oddaje jego charakter, jest także częścią jego historii, wiąże się także z wieloma zwyczajami i tradycjami, jakie kultywują bohaterowie, na przykład polowaniem i grzybobraniem. Przyroda jest także czymś, co pomaga wyróżnić wśród bohaterów prawdziwych patriotów. Mickiewicz opisuje bowiem hrabiego i Telimenę, którzy nie cieszą się litewskim krajobrazem i szczerze podziwiają włoskie niebo. Stoją oni w opozycji do prawdziwych patriotów, takich jak Jacek Soplica, Tadeusz czy Zosia. Mieszkańcy Soplicowa żyją z naturą w zgodzie i w harmonii, ich kalendarz jest określany przez zmieniające się pory roku, utrzymują się także z plonów swojej ziemi. Przyroda także dostosowuje się do wydarzeń, jakie mają tam miejsce – zazwyczaj panuje tam piękna pogoda, ale gdy zaczyna się zajazd, nadchodzi także burza.

W „Sonetach krymskich” czytelnik ma do czynienia z inną przyrodą, orientalną i nieznaną. Jest ona inna, groźna i niepokojąca, ale także wzbudzająca tęsknotę za ojczyzną, co widać w takich dziełach jak “Burza” czy też “Stepy akermańskie”. W pierwszym z wymienionych sonetów natura jest czymś niezwykle groźnym i władzę nad życiem i śmiercią człowieka, podmiot liryczny może bowiem zginąć na morzu w trakcie sztormu. Jest on jednak pogodzony ze swoim losem. W “Burzy” przyroda nie oznacza więc sielskiej krainy, tylko niebezpieczny żywioł, którego człowiek nie jest w stanie powstrzymać. Z kolei w sonecie “Stepy akermańskie” natura jest dla podmiotu lirycznego aspektem przypominającym mu przyrodę w jego utraconej ojczyźnie, z której musiał emigrować z powodów politycznych. Jej piękno jest więc elementem wzbudzającym w nim tęsknotę i niepokój. 

Natura może pełnić więc w życiu człowieka wiele różnych ról, w zależności od sytuacji. Czasami sprawia wrażenie rajskiej krainy, w której człowiek czuje się jak w domu, a czasami jest groźnym żywiołem, który może odebrać życie w ciągu sekundy.

Dodaj komentarz