Jaką funkcję w Odprawie posłów greckich pełnią pieśni chóru?

Autor: Marta Grandke

„Odprawa posłów greckich” Jana Kochanowskiego była w roku 1578 pierwszym nowożytnym dramatem renesansowym, jaki powstał. Jej tematyka i budowa nawiązują wyraźnie do dramatów antycznych. Starożytność była dla twórców renesansu bardzo silną inspiracją. Między innymi z tego powodu w „Odprawie posłów greckich” Kochanowskiego odbiorca styka się z obecnością chóru, tak jak w teatrze greckim. Chór ten pełni wiele funkcji w utworze, które Kochanowski nieco zmodyfikował względem antyku.

Dzieło podzielone jest klasycznie na dialogi, czyli epejsodia i pieśni chóru, tak zwane stasimony. Jednak w sztuce Kochanowskiego roli tego ostatniego nie pełni zgromadzenie starców. Zamiast tego zastępują ich panny trojańskie. Wykonują one cztery stasimony. Tylko jeden z nich odnosi się w sposób komentujący i oceniający do wydarzeń mających miejsce na scenie, co także jest odstępstwem od tradycyjnej roli chóru. Ta pieśń nie jest na dodatek wierszowana. Kochanowski napisał też wierszem białym epejsodia.

Chór w „Odprawie posłów greckich” nie nawiązuje kontaktu z innymi bohaterami występującymi na scenie. Co prawda treść pieśni nawiązuje do przedstawionych wydarzeń, ale zaledwie jedna spośród nich zawiera komentarz do nich. Chór raczej opowiada o rzeczach bardziej istotnych z punktu widzenia autora, nawiązujących do zagadnień z życia politycznego oraz społecznego. Pojawiają się tam także kwestie moralne. 

Panny trojańskie przekazują młodzieńcom, by byli wstrzemięźliwi, poszerzali swoją wiedzę i dbali o swoją ojczyznę. Pojawia się też komunikat skierowany wprost do władców. Mają oni kierować się moralnością w trakcie sprawowania swoich rządów. Przez ich usta Kochanowski mówi im, by nie lekceważyli boskich przykazań. Jego uwagę zwróciła też godna pożałowania historia uprowadzonej z ojczyzny Heleny. Jak widać, chór angażuje się w sprawy dotyczące moralności i właściwego postępowania. Jego pieśni mają więc dydaktyczny przekaz i mają zwrócić uwagę widza na kwestie, które Kochanowski uznał za istotne i warte podkreślenia. 

W „Odprawie posłów greckich” pojawiają się takie pieśni chóru jak „Wy, którzy rzeczą pospolitą władacie”, „Stasimon III”, „O białoskrzydła, morska pławaczko” czy „By rozum był przy młodości”. To właśnie w nich następuje pochwała rozumu czy przypomnienie, że władza, jaką cieszą się ludzie, jest im nadana przez Boga. W pieśni „O białoskrzydła, morska pławaczko” Kochanowski przybliża jeszcze tragiczną historię porwania Heleny, które skończyło się wojną. Pieśni mają więc charakter przybliżający widzom świat przedstawiony i zawierający liczne przestrogi, porady czy pouczenia.

Powszechnie znany jest fakt, że Kochanowski w „Odprawie posłów greckich” ubrał w antyczny kostium historyczny sprawy współczesne i ważne dla jego ojczyzny, a sztuka wystawiana była na dworze królewskim. Pieśni chóru i ich moralizatorskie przesłanie przeznaczone węc były dla najważniejszych osób w państwie polskim i to do nich Kochanowski kierował właśnie słowa, jakie wypowiadały panny trojańskie. Dlatego też chór i jego pieśni zostały przez autora w pewien sposób zmodyfikowane, by ich przekaz był jasny i czytelny dla współczesnego mu odbiorcy, jakim były odbiorcy i dworzanie żyjący w czasach, w których Kochanowski tworzył swoje dzieła.

Dodaj komentarz