Kordian i Konrad – dwaj bohaterowie romantyczni – różni czy podobni

Autor: Marta Grandke

Epoka romantyzmu w Polsce wiązała się przede wszystkim z zagadnieniami niepodległościowymi, walką o wolność czy też aspektami metafizycznymi, czego dowody można odnaleźć w wielu dziełach z tego okresu. Pojawiła się wówczas też specyficzna konstrukcja tak zwanego bohatera romantycznego, czyli człowieka ukształtowanego przez popularny wówczas światopogląd i wydarzenia polityczne, takie jak na przykład zabory Polski. Takie postaci można znaleźć na przykład w dramacie „Dziady” Adama Mickiewicza czy też w „Kordianie” Juliusza Słowackiego. I choć poeci przy tworzeniu Konrada oraz Kordiana czerpali z tych samych źródeł, to jednak ostatecznie wykreowali dwie odmienne wersje bohatera romantycznego. 

Konrad z „Dziadów” to klasyczny bohater romantyczny. Jest samotnikiem i indywidualistą, sam siebie określa jako jednostkę wybitną, przeznaczoną do rzeczy wielkich. Jest bardzo wrażliwy i dogłębnie przeżywa wszystkie emocje, także typową dla takich postaci nieszczęśliwą miłość. Konrad to typ przywódcy, który bierze na siebie rolę duchowego przewodnika narodu polskiego. Chce za niego cierpieć, by w ten sposób dostąpił zbawienia i tym samym odzyskał swoją wolność. Konrad jest pyszny, rzuca wyzwanie samego Bogu, żąda od niego odpowiedzi na swoje pytania i wręcz porównuje się z nim. Jest przez to zagrożony wiecznym potępieniem i tylko szczere poświęcenie na rzecz innych ratuje go przed tym. Konrad przechodzi też duchową przemianę, symbolizowaną między innymi zmianą imienia z Gustawa na Konrada właśnie.

Kordian na początku dramatu jest typowym bohaterem werterycznym. Jest zagubiony, odczuwa ból istnienia, nie widzi sensu w ludzkiej egzystencji i cierpi z powodu nieszczęśliwej miłości do starszej do siebie Laury. Próbuje także popełnić samobójstwo. Potem udaje się w podróż, gdzie przeżywa wewnętrzną zmianę i dojrzewa. Staje się patriotą, formułuje koncepcję winkelriedyzmu i staje się częścią spisku wymierzonego w cara Mikołaja I. Kordian chce go własnoręcznie i samodzielnie zamordować, ale okazuje się za słaby. Mdleje przed sypialnią cara, a potem zostaje aresztowany i skazany na śmierć. Kordian mimo to jest jednostką, która nie chce biernie czekać na zbawiciela, zamiast tego próbuje działać. Słowacki w tej postaci dekonstruuje więc typowego bohatera romantycznego i wskazuje, że wiara w wybitne jednostki ratujące świat niczego nie zmieni.

Bohaterów dzieli więc wiele cech, ale z pewnością łączy ich patriotyzm oraz miłość do zniewolonej ojczyzny. Obaj próbowali na swój sposób działać, by odzyskać jej niepodległość i ulżyć swojemu narodowi w cierpieniach. Konrad i Kordian doświadczają też wielkiej, wewnętrznej przemiany, która zmienia ich życie i priorytety.

Kordian i Konrad wyrastają więc z tego samego gruntu, ale podczas gdy Mickiewicz posługuje się wzorem bohatera romantycznego bez żadnych wątpliwości co do słuszności tego, to Słowacki próbuje przeprowadzić jego krytykę i wskazać jego wady, wykorzystując do tego wykreowaną przez siebie postać. 

Dodaj komentarz