W powieści „Madame” Antoni Libera przedstawia historię młodzieńczego zauroczenia głównego bohatera tekstu tytułową Madame, nauczycielką języka francuskiego. Dzieło przedstawia jego starania, które dążą do wzbudzenia wzajemnego zainteresowania ze strony tej tajemniczej i wyrafinowanej kobiety. W związku z tym można w nim wskazać wiele istotnych motywów literackich.
Motyw zauroczenia
Najważniejszym motywem literackim w dziele Libery jest ten dotyczący zauroczenia głównego bohatera tytułową Madame. Ma ono charakter platoniczny, ponieważ narrator to młody uczeń ostatniej klasy liceum na Żoliborzu, Madame jest zaś starszą od niego dyrektorką tej placówki i jego nauczycielką. Początkowo jest ona zimna i zdystansowana, a także pełna tajemnic, jednak jej sposób bycia fascynuje bohatera i ten zaczyna na różne sposoby dążyć do tego, by zbliżyć się do kobiety. Pokazuje to poprzez wypracowanie, rozmowy z nią czy też uczestnictwo w artystycznych projektach, w których Madame także uczestniczy. Ostatecznie udaje się mu do niej zbliżyć, a po latach okazuje się, że Madame także żywiła wobec niego pewna sympatię.
Motyw kobiety
Jedną z głównych bohaterek jest właśnie tytułowa Madame, stąd bardzo istotny motyw kobiety. Nauczycielka staje się dla narratora ideałem kobiecości, ponieważ jest ona piękna, chłodna, wyrafinowana i oryginalna. Jej stroje przyciągają uwagę, codziennie nosi coś innego, używa też drogich, francuskich perfum. Jest bardzo atrakcyjna, a przy tym także inteligentna i wykształcona. Wszystkie te zalety Madame sprawiają, że uczeń zaczyna się nią fascynować i postrzega ją jako perfekcyjną kobietę.
Motyw szkoły
Ponieważ główny bohater uczęszcza do ostatniej klasy liceum, to pojawia się także motyw szkoły. Jest to w ujęciu Libery placówka, która ogranicza uczniów, zamiast ich rozwijać. Główny bohater spotyka się bowiem z oporem, gdy chce założyć zespół muzyczny czy grupę teatralną. Szkoła odzwierciedla system, w jakim narratorowi przyszło żyć i cechują ją wszystkie jego wady i problemy, takie jak na przykład cenzura. Nie jest ona zatem miejscem przyjaznym kreatywnym i uzdolnionym uczniom. To powoduje marzenia o opuszczeniu jej.
Motyw reżimu
Akcja dzieje się w czasach PRL-u, zatem powieść ukazuje także motyw reżimu, który ma ogromny wpływ na ludzkie życie. Po latach główny bohater wspomina go jako okres nudy, marazmu, licznych ograniczeń i szarości czy przeciętności ludzkiego życia. Reżim i władza ograniczają człowieka, zabraniając mu wielu rzeczy, ponieważ są one w przekonaniu rządzących niewłaściwe czy niebezpiecznie. Zwiększa to atrakcyjność Zachodu, z którym kojarzona jest właśnie tytułowa Madame.
Motyw młodości
Główny bohater jest uczniem ostatniej klasy liceum, a Madame ma około trzydziestu lat, zatem w powieści obecny jest motyw młodości. Wiąże się ona z odkrywaniem siebie, poszukiwaniem swojej drogi, a także z pierwszymi zauroczeniami i próbą zrozumienia, czego człowiek tak naprawdę oczekuje od życia. Główny bohater snuje też plany na przyszłość, które są bardzo ambitne, co także bywa cechą charakterystyczną dla młodości.
Motyw wolności
W czasach PRL-u istotny był także motyw wolności, ponieważ była ona ograniczona przez system i władzę. W związku z tym kojarzyła się ona przede wszystkim z Zachodem i tam wiele osób chciało się znaleźć. Główny bohater poszukuje wolności także poza ograniczającą go szkołą. Jest ona ukazana jako najwyższa wartość w życiu człowieka.