Motyw dzieciństwa w Sklepach cynamonowych

Autor: Marta Grandke

„Sklepy cynamonowe” Brunona Schulza to zbiór opowiadań, w których zawarte są historie oparte o własne doświadczenia autora. Opisał on życie w niewielkim miasteczku, podobnym do tego, w którym sam spędził dzieciństwo. Narratorem w opowiadaniach jest więc dziecko, świat przedstawiony jest więc ukazany zgodnie z jego perspektywą i wrażliwością. W związku z tym rzeczywistość w opowiadaniach doświadcza swoistego zniekształcenia. Motyw dziecka i dzieciństwa jest także jednym z najważniejszych, jakie pojawiają się w dziele Schulza. 

Okres dzieciństwa jest fundamentem, na którym Schulz oparł świat przedstawiony przez niego w „Sklepach cynamonowych”. Dziecko jest narratorem w tych utworach, co kształtuje sposób, w jaki przedstawiana jest rzeczywistość. Dzieciństwo było dla autora magicznym okresem, w którym świat był prostszy, rodziły się opowieści, a jego spojrzenie nie było zmienione przez doświadczenie człowieka dorosłego. Dzieciństwo jest więc lepsze, pełne czarów i czyste, przez co wydaje się być bardziej wartościową perspektywą. Jednak ma ona specyficzny kształt – wspomnienia z dzieciństwa ulegają zniekształceniu, często też codzienność w nich wyobrażona jest w dziwny sposób zdeformowana, zaburzona, pewne rzeczy ulegają zapomnieniu, inne zaś są wyolbrzymione. Dziecko inaczej pojmuje świat, dlatego wiele rzeczy widzianych jego oczami prezentuje się w zupełnie odmienny sposób. Pamiętać należy także o tym, że to, czego nie pojmuje, dziecko tłumaczy sobie w zgodzie z własnym stanem wiedzy, tak odmiennym od tego, co znają już dorośli.

Motyw dzieciństwa sprawia, że autor w perspektywie postrzegania świata przedstawionego postawił na specyficzną wrażliwość oraz bogatą fantazję, które cechują człowieka we wczesnych etapach jego rozwoju. Dzięki nim swój charakter zmieniają nawet najprostsze wydarzenia. Opisywany przez Schulza powrót do domu z teatru bardzo szybko w oczach dziecka zmienia się w zagmatwaną podróż po labiryncie, w trakcie której magicznej przemianie ulega czas oraz przestrzeń. Zwyczajne, codzienne rzeczy nagle stają się czymś innym, napełniają się magią i zmieniają swoje właściwości. Wycieczka po rodzinnym mieście szybko staje się przygodą, która może zaistnieć tylko w wyobraźni dziecka. Dlatego też motyw dzieciństwa w całości definiuje charakter świata przedstawionego w „Sklepach cynamonowych” oraz określa, jak przebiegają kolejne opisywane wydarzenia. Zmianie ulega także ważność niektórych aspektów – dla dziecka bowiem istotne są zupełnie inne rzeczy niż dla dorosłego. 

Schulz prezentuje również zróżnicowaną symbolikę, której znaczenie wyrasta właśnie z dziecięcego postrzegania świata. Miasto jest labiryntem, ojciec dziecka prezentuje się niczym prorok ze Starego Testamentu, służąca przypomina antyczną boginię, natomiast w społeczeństwie spotkać można manekiny. Symbole te często niespodziewanie nabierają wielkiej wagi, urastają w oczach dziecka do monumentów, jednak ich znaczenie i rola gubią się w trakcie dorastania.

Motyw dzieciństwa jest więc jednym z głównych zagadnień „Sklepów cynamonowych” Schulza. To na nim opiera się konstrukcja świata przedstawionego i to on określa perspektywę przyjmowaną przez narratora, który wszak sam jest dzieckiem.

Dodaj komentarz