“Nie-Boska komedia” to dramat romantyczny jednego z najważniejszych polskich twórców tej epoki, czyli Zygmunta Krasińskiego. Napisał on ją w roku 1833, tekst wydano natomiast w roku 1835. Tytuł inspirowany jest dziełem Dantego (“Boską komedią”) i opowiada o losach hrabiego Henryka – o jego życiu osobistym i rodzinnym oraz jego udziale w historycznych wydarzeniach (inspirowanych między innymi rewolucją francuską z roku 1789). Krasiński zawarł w swoim dziele pewną krytykę romantycznego spojrzenia na świat oraz wiele motywów literackich.
Motyw poezji
Szczególnie ważną rolę w tekście pełni motyw poezji oraz poety. Poezja pokazana jest jako sztuka piękna, lecz mamiąca rzeczywistość, zakrywająca ją i nie oddająca w pełni jej skomplikowania i niuansów. Wabi ona czytelników powierzchownym czarem i urokiem, które pryskają, gdy tylko poeta odsłoni swoje prawdziwe oblicze, które jest żądne władzy i sławy. Poetą w dziele jest jego główny bohater, czyli hrabia Henryk. Według autora każdy twórca musi czerpać z życia i pozostawać mu wiernym, tylko wtedy uniknie fałszu piękna i poezji. Poezja została ucieleśniona jako piękna Dziewica, która wabi hrabiego Henryka i sprowadza go na ścieżkę grzechu. Nie jest ona żywą, prawdziwą, czującą istotą, jest czarem, mamidłem, którego zadaniem jest oszukać widza. Hrabia ulega jej i ściąga na swoją rodzinę przekleństwo – poezja jest więc przyczyną upadku jego rodu.
Motyw rodziny
Z poezją powiązany jest także motyw rodziny. Z początku jest ona szczęśliwa, jednak z biegiem czasu ojciec – czyli hrabia Henryk – odczuwa coraz mniejsze przywiązanie do niej i daje się porwać czarowi poezji, co pochłania go bez końca. Cierpi na tym jego żona i dziecko, rodzina zostaje złamana i poświęcona na ołtarzu fałszu i iluzji. Henryk ma świadomość tego, jak krzywdzi swoich najbliższych i że nie potrafi być ojcem dla swojego dziecka. Nie przyczynia się to jednak do rozwiązania tego problemu. Henryk ostatecznie porzuca swoją rodzinę i daje się uwieść kochance. Ostatecznie przyczynia się do śmierci członków swojej rodziny, co stanowi jej ostateczny koniec. Rodzina jest więc wskazana jako ważna wartość w życiu człowieka, a zarazem pierwsza ofiara jego wewnętrznych problemów.
Motyw dziecka
Motyw dziecka jest reprezentowany przez syna Henryka – Jerzego, czyli zdrobniale Orcia. Odkąd dziecko pojawia się na świecie, jego ojciec zaczyna czuć się źle – jest nieszczęśliwy, jego dni wypełnia nuda. Henryk ucieka więc z kochanką jeszcze zanim jego dziecko zostanie ochrzczone. Pozbawia go w ten sposób nie tylko ojca, ale też i matki, która wkrótce potem umiera. Ostatecznie ojciec opiekuje się swym dzieckiem, do tego czasu bowiem rozumie już, jakimi kłamstwami karmiła go jego kochanka. Orcio jest przedstawieniem dziecka innego niż rówieśnicy, naznaczonego smutkiem i pogrążającego się w rozmyślaniach. Jego matka chciała bowiem, by jej syn został poetą, tak jak jego ojciec. Jako dziesięciolatek Orcio recytuje już wiersze, niestety boryka się także z utratą wzroku. W związku z jego usposobieniem i wkradającą się w jego życie poezją, dziecku grozi obłęd. Postać Orcia inspirowana może być dziecięcymi przeżyciami samego Krasińskiego, który był dzieckiem zdolnym i wrażliwym.
Motyw szaleństwa
Motyw szaleństwa dotyka dziecka Orcia oraz jego matki – Marii. Orcio popada w obłęd w wyniku swojego melancholijnego usposobienia oraz przez swój talent do poezji, która przejmuje jego myśli i emocje już w młodym wieku. Maria z kolei pogrąża się w szaleństwie w wyniku nieszczęśliwego małżeństwa oraz odejścia męża do kochanki. W szpitalu dla obłąkanych każdy z pacjentów reprezentuje swój szczególny sposób rozumienia rzeczywistości. Obłęd zdaje się więc otwierać przed nimi zupełnie nowe perspektywy, niedostępne ludziom zdrowym. Ich szaleństwo ukazuje też mroczną stronę poezji i świata, pokazuje, że rzeczywistość nie zawsze jest pełna piękna i wzniosłych ideałów, ma też swoją zniekształconą stronę, której większość ludzi woli nie widzieć.
Motyw rewolucji
Jednym z najważniejszych motywów dramatu jest rewolucja, której świadkiem jest hrabia Henryk. Rewolucja jest buntem ubogich warstw społeczeństwa przeciwko arystokracji, a na jej czele stoi Pankracy. Rewolucja ukazana jest jako okrutne narzędzie, które sieje wśród ludzi spustoszenie moralne oraz fizyczne (uczestnicy tych wydarzeń narażeni są na śmierć). Rewolucja według jej przedstawicieli jest walką o wolność, jednak z perspektywy hrabiego Henryka jest to po prostu rzeź i upadek norm społecznych oraz obyczajów. Rewolucja nie zmienia też niczego w porządku społecznym, prowadzi jedynie do zmian osób zajmujących poszczególne szczeble i pozycje w społeczeństwie. Walczyć chce ona z nikczemnością i występkiem, a sama ucieka się do użycia dokładnie tych samych narzędzi, by osiągnąć swój cel. Rewolucja wiąże się też z deptaniem wiary w Boga, co dla autora jest katastrofalnym błędem. Przynosi ona tylko śmierć oraz upadek obyczajów, które stanowią o człowieczeństwie społeczeństwa. Rewolucja jest skazana na porażkę – Pankracy ostatecznie ginie, wołając “Galilejczyku, zwyciężyłeś”, co oznacza triumf Boga i moralności nad ideałami rewolucji, które według autora nie miały szansy przetrwać.