Notatka syntezująca to jeden z przydatnych tekstów użytkowych. To krótka forma, która polega na zestawieniu ze sobą na przykład dwóch tekstów i zawarciu w niej kilku podstawowych informacji, które znajdują się w przeczytanych właśnie fragmentach danego dzieła źródłowego. Podane w notatce syntezującej informacje muszą być zwarte i konkretne ze względu na jej niewielką objętość. Liczy ona bowiem zazwyczaj od sześćdziesięciu do dziewięćdziesięciu wyrazów. Reprezentuje ona wybrany wycinek wiedzy, który ma być zaprezentowany innym w formie ustnej lub pisemnej. Musi więc realizować założenia jednej, głównej myśli przewodniej tekstu.
Jak stworzyć notatkę syntezującą?
Co musi zawierać w sobie dobrze napisana notatka syntezująca? Jest kilka elementów, o których nie można zapomnieć, jeśli tekst ma być wysoko oceniony. Przede wszystkim należy przedstawić poglądy zawarte w tekście lub w dwóch i ukazać stanowisko ich autorów. Następnie należy zawrzeć także porównanie obu stanowisk. Dalej autor notatki powinien przejść do konkluzji i przedstawić swoje wnioski na dany temat, oparte o wiadomości zaczerpnięte z tekstów źródłowych. Notatka powinna być napisana poprawnie, bez błędów ortograficznych, interpunkcyjnych czy stylistycznych, rzucających się w oczy w tak krótkiej formie.
Stworzenie poprawnej notatki syntetyzującej jest wbrew pozorom całkiem proste. Należy zacząć od starannego zapoznania się z poleceniem i tekstami źródłowymi, na bazie których ma zostać stworzona notatka. Po przeczytaniu ich ze zrozumieniem, czasami nawet kilkukrotnym, można przystąpić do planowania tego, co zawierać będzie tekst. Warto wcześniej, na przykład w brudnopisie, wypisać swoje wnioski, jakie płynęły z lektury fragmentów źródłowych. W ten sposób można uporządkować własne myśli i sprawić, by w finalnym tekście były one zorganizowane, logiczne i pozbawione zbędnych fragmentów. Następnie, także w brudnopisie, należy zapisać cały tekst. W ten sposób można potem łatwo dokonać jego korekty, ocenić kompozycję i przeliczyć zawarte w nim słowa. Pozwala to na spojrzenie na tekst z dystansem, wyeliminowanie z niego zbędnych akapitów, poprawę błędów oraz ponowne przemyślenie wniosków z niego płynących. Gdy tekst będzie już poprawiony i gotowy, można zamieścić go na arkuszu egzaminacyjnym lub przesłać osobom, które mają się z nim zapoznać.
W notatce syntezującej warto zamieścić takie informacje jak nazwiska autorów tekstów źródłowych, ich tytuły oraz najważniejsze wnioski w nich zawarte. Dobrze jest też w trakcie lektury podkreślać słowa kluczowe i później wykorzystać je w notatce. Ma ona bowiem przekazywać samo sedno przytoczonych tekstów.
Przykład notatki syntezującej
Znany polski pisarz Bolesław Prus tworzył w epoce pozytywizmu i w swoim dziele zatytułowanym “Lalka” oddał najważniejsze założenia programowe swoich czasów i ukazał również przegląd panoramy społeczeństwa tamtych czasów. W ten sposób Prus pokazał problemy, które trapiły współczesne mu społeczności oraz to, w jaki sposób próbowano sobie z nimi radzić Istotne jest to, że Prus tworzył w czasach, w których Polska znajdowała się pod zaborami i gdy naród doświadczony był nieudanymi powstaniami wyzwoleńczymi. Z “Lalki” dowiedzieć się można wiele na temat koncepcji pracy organicznej oraz pracy u podstaw. Założenia te miały przyczynić się do rozwoju społeczeństwa polskiego i do poprawy warunków życia ubogich grup społecznych. Prus dostrzegał jednak, że arystokracja niechętnie odnosi się do koncepcji wspólnej pracy i hamuje rozwój społeczeństwa oraz nauki. Widział także problemy klasowe, które wciąż dzieliły społeczeństwo i uniemożliwiały mu rozwój. Prus dostrzegał także to, w jaki sposób wcześniejsza epoka, czyli romantyzm, wciąż oddziaływała na późniejsze pokolenia i rozliczał ją z jej błędów oraz naiwnych marzeń. Autor widział również, że pozytywizm także nie był w stanie ustrzec się pomyłek oraz nierówności. Starał się więc wskazać słabe punkty działań podejmowanych przez przedstawicieli różnych czasów i światopoglądów oraz zdiagnozować społeczne problemy, trapiące mieszkańców Warszawy w wieku XIX i przedstawić je swoim czytelnikom w formie powieści.