Jedną z najbardziej znanych powieści o polityce i władzy jest “Rok 1984” George’a Orwella. Utwór określić można także jako futurystyczną dystopię. Książka wydana została w roku 1949. Orwell zainspirował się obserwacją stalinowskich struktur, które miał okazję napotkać w Hiszpanii w czasie wojny domowej, w której brał udział jako dziennikarz. “Rok 1984” opowiada o życiu w Londynie, podporządkowanemu wszechobecnej władzy państwa, które kontroluje wszystkie aspekty życia swoich obywateli. Orwell w swoim tekście zawarł wiele motywów literackich.
Motyw wolności
Powieść opowiada o życiu w państwie kontroli, dlatego jednym z najważniejszych motywów w niej zawartych jest wolność. Jest ona ograniczana obywatelom. Swobodą i przywilejami cieszą się członkowie wewnętrznej partii – to oni rządzą i kierują resztą społeczeństwa. Parta zewnętrzna – odpowiednik inteligencji – jest najbardziej kontrolowana, ponieważ jej członkowie pracują na przykład w urzędach. Klasa proli cieszy się pewną wolnością, ale wynika to z tego, że prole są uważani za bliższych zwierzętom niż ludziom. To odebranie człowieczeństwa zapewnia prolom możliwość życia zgodnie ze swoją wolą, komentowanie rzeczywistości, czy wchodzenie w dowolne związki, nie są oni bowiem uznawani przez władzę za zagrożenie. Natomiast urzędnicy niższego szczebla są nieustannie inwigilowani i kontrolowani przez partię, która obawia się, że dzięki inteligencji mogliby się zjednoczyć i wywołać bunt. Temat wolności został podjęty przez Orwella w odpowiedzi na pojawienie się w Europie reżimów totalitarnych, takich jak faszyzm czy stalinizm.
Motyw buntu
W powieści pojawia się także motyw buntu. Jest to coś, czego nieustannie obawia się partia rządząca, dlatego stara się zapobiegać mu wszelkimi sposobami. Obywatele są nieustannie inwigilowani i poddawani propagandzie, śledzony jest każdy przejaw odstępstwa od jedynej słusznej prawdy. Partia, która rządzi tylko dzięki strachowi, nie może pozwolić sobie na powstanie zarzewia buntu, ponieważ będzie oznaczało to jej upadek. Jednak główny bohater powieści – Winston Smith – zaczyna się buntować przeciwko władzy, początkowo za pomocą drobnych gestów, jakim jest na przykład pisanie pamiętnika. Zaczyna także spotykać się nielegalnie z inną bohaterką – Julią – i próbuje odkryć prawdę o wydarzeniach historycznych fałszowanych nieustannie przez partię.
