Jedną z najbardziej znanych pozycji gatunku literatury przeznaczonej dla dzieci jest powieść „Tajemnicy ogród” autorstwa Frances Hodgson Burnett. To utwór opowiadający o historii trójki dzieci – Mary Lennox, Colina Cravena oraz Dicka Sowerby’ego – które odkrywają zamknięty przez Archibalda Cravena tytułowy tajemniczy ogród. Przez lata był on zaniedbany i dopiero interwencja dzieci sprawiła, że odżył na nowo. Po raz pierwszy tekst został wydany w roku 1914. Autorka w jego treści skupia się przede wszystkim na cudownych właściwościach natury, która może między innymi uzdrawiać i na tym, że pobyt w ojczyźnie dodaje ludziom sił. Bohaterowie powieści doświadczają także swego rodzaju uzdrowienia i muszą zrozumieć, gdzie tak naprawdę
Tajemniczy ogród – streszczenie krótkie
Mary Lennox była córką angielskiego oficera i mieszkała z rodzicami w Indiach. Rodzice nie poświęcali jej zbyt wiele uwagi i opiekowała się nią niańka Ayah. Była więc nieznośnym i rozkapryszonym dzieckiem. Pewnego dnia wybuchła jednak epidemia cholery, w wyniku której rodzice dziewczynki zmarli, a służący uciekli z posiadłości. Obecność Mary po kilku dniach odkryli oficerowie. Mary tymczasowo została umieszczona w wielodzietnej rodzinie pastora, a następnie wyruszyła do Anglii, gdzie miał się zająć nią wuj – Archibald Craven. W Anglii odebrała ją gospodyni jej wuja, czyli pani Medlock. Przybliżyła jej ona
nieco losy jej rodziny i to, jak od teraz będzie wyglądało życie dziewczynki. Gospodyni i Mary udały się do posiadłości wykwintnym powozem. Wuj nie życzył sobie spotkania z dziewczynką i po przybyciu do posiadłości poszła ona spać.
Rano Mary poznała młodą służącą, Martę, która traktowała ją zupełnie inaczej niż służba w Indiach. Okazało się, że do teraz dziewczynka będzie musiała sama zajmować się sobą, ubierać się i wypełniać swój czas. Marta opowiedziała jej o swojej rodzinie oraz o tym, że pewna część ogrodu od dziesięciu lat jest zamknięta na klucz i nikt do niej nie wchodzi. Zachęciła także dziewczynkę do udania się na spacer.
W czasie pierwszego pobytu w ogrodzie Mary poznała starego ogrodnika, Bena Weatherstaffa. Dojrzała też wyjątkowego ptaszka o ciekawym upierzeniu, czyli gila. Ben opowiedział dziewczynie trochę o nim, po czym gil zniknął za murem tajemniczego ogrodu. Ogrodnik nie chciał jednak wyjawić Mary tego, jak się tam dostać.
W dzień Mary spędzała czas w ogrodach i zaczynała się coraz lepiej czuć i wyglądać. Szukała także furtki do tajemniczego ogrodu. Zapytała także Martę, czemu jej wuj zamknął ogród i nie spędzał tam czasu, ale służąca początkowo nie chciała jej tego zdradzić. Ostatecznie Mary dowiedziała się, że miał tam miejsce wypadek – na żonę jej wuja spadł konar i w skutek tego umarła ona przedwcześnie. Mary wydawało się także, że słyszy płacz dziecka.
Następnego dnia padał deszcz i Mary zdecydowała się zwiedzić posiadłość. W trakcie tej wyprawy znów wydawało jej się, że słyszy płacz, ale znalazła ją gospodyni i zabroniła wycieczek po posiadłości. Jakiś czas później dziewczyna wyznała Marcie, że chciałaby poznać jej matkę i brata Dicka. Potem Mary udała się do ogrodu, wszędzie było widać wiosnę. W czasie swojej wędrówki dziewczynka przypadkiem odnalazła zakopany na grządce klucz do tajemniczego ogrodu. Tymczasem Marta wróciła z domu rodzinnego i ofiarowała dziewczynce skakankę. Mary w trakcie zabawy z nią przypadkiem odkryła ukrytą pod bluszczem furtkę do ukrytego miejsca. Pomógł jej w tym gil.
Mary zaczęła zwiedzać tajemniczy ogród i odkryła, że mimo opuszczenia wciąż jest piękny. Widzi także, że potrzeba wiele pracy, by go ożywić, ale przyroda wciąż wraca w nim do życia. Mary zaczęła więc pracę w ogrodzie – wyrywała chwasty i próbowała pielić grządki. W domu wyznała Marcie, że potrzebne jej są narzędzia ogrodnicze. Chciała opłacić je ze swojego kieszonkowego.
W czasie kolejnych dni Mary spędzała czas w tajemniczym ogrodzie, próbowała także dowiedzieć się od Bena, jak powinno się pielęgnować róże. Poznała także Dicka, którego otaczały ciągle oswojone zwierzęta. Przekazał on jej zakupione narzędzia ogrodnicze. Dzieci zaczęły się zaprzyjaźniać. Mary wyznała Dickowi swój sekret i zabrała go do tajemniczego ogrodu. Razem zaczęli pielęgnować rośliny, Dick bowiem znał się na tym lepiej niż Mary. Obiecał też, że nie zdradzi jej tajemnicy nikomu.
Po powrocie do rezydencji okazało się, że wuj chce zobaczyć się z Mary. W trakcie spotkania okazał się przyjaźniejszy niż się spodziewała i przychylił się do jej prośby, by mogła otrzymać kawałek ziemi do uprawy. Sprawiło mu to nawet nikłą radość.
W nocy Mary znowu obudził deszcz i odległy odgłos płaczu. Tym razem dziewczynka wyszła z pokoju i znalazła jego źródło. Był tym jej kuzyn, syn pana Cravena, czyli Colin. Był przykuty do łóżka, sądził, że jest przykuty do łóżka i nigdy nie będzie w pełni sprawny. Mary zdradziła mu rąbek tajemnicy dotyczący tajemniczego ogrodu. Colin chciał rozkazać, by go tam zaniesiono, ale Mary namówiła go, by odkryli tajemnicę bez dorosłych.
Następnego dnia Mary wyznała Marcie, że spotkała Colina. Po jakimś czasie chłopiec wezwał do siebie Mary. Colin przypominał wówczas Mary młodego radżę. Spotkanie odkryła pani Medlock i doktor Craven. Colin oznajmił, że chce widywać swoją kuzynkę.
Dzieci spędzały czas w swoim towarzystwie. Colin zastanawiał się nad wyjściem na dwór. Dick dowiedział się, że Mary poznała Colina. W międzyczasie Colin stał się zazdrosny o przyjaźń Mary i Dicka. Dziewczynka jednak opanowała sytuację. Pan Craven przesłał jej paczkę z książkami.
W nocy Colin miał napad wściekłości i Mary udała się do jego pokoju. Sama wpadła w złość i powstrzymała tym jego histerię. Oznajmiła mu także, że chłopiec wcale nie ma garba i nie umrze. Dick przyszedł do posiadłości, by poznać Colina. Doktor Craven odwiedził chłopca i był zdziwiony, że jego stan polepszył się.
Colin wyjechał w wózku do ogrodu. Tam bardzo się wzruszył i oznajmił, że będzie już zawsze żył. Przyroda zachwyciła chłopca. W tym czasie ogrodnik odkrył dzieci w tajemniczym ogrodzie i był tym oburzony. Mary broniła się, ale ostatecznie to Colin zażegnał sytuację. Oznajmił także, że nie jest niepełnosprawny. Na te słowa Ben się rozpłakał. Colin dowiedział się, że tajemniczy ogród należał do jego matki. Posadził też w nim swoją pierwszą różę.
Dzieci i ogrodnik razem pracowali w tajemniczym ogrodzie. Colin chciał pracować nad swoją sprawnością fizyczną. Dick w tym czasie opowiadał swojej matce o tym, co działo się w posiadłości. Jego matka napisała list zachęcający pana Cravena do powrotu do Anglii. Dokarmiała także dzieci. Pewnej nocy Colin i Mary odkryli portret matki chłopca.
Matka Dicka poznała Colina i Mary. Pan Craven postanowił wrócić do Anglii i w tajemniczym ogrodzie odkrył, że jego syn jest silny i zdrowy. Ostatecznie razem wrócili do posiadłości, ciesząc się swoim towarzystwem.
Tajemniczy ogród – streszczenie szczegółowe
Dzieciństwo w Indiach, epidemia cholery i podróż do Anglii
Mary Lennox była rozpieszczonym dzieckiem angielskiego oficera i żyła w Indiach, gdzie rodzice nie zwracali na nią uwagi, a opiekowała się nią hinduska niańka, Ayah. Pewnego dnia wybuchła epidemia cholery, w trakcie której zmarli rodzice Mary, a służba uciekła, zapominając o niegrzecznym, rozkaprysznonym dziecku. Dopiero po jakimś czasie znalazła ją dwójka oficerów. Umieszczono ją w domu pastora z pięciorgiem dzieci, ale Mary nie mogła się z nimi zaprzyjaźnić. Jeden z jego synów powiedział Mary, że wkrótce wyjdzie do Anglii. Tak się stało i dziewczynka wyruszyła do posiadłości swojego wuja. W Anglii czekała na nią jego gospodyni, pani Medlock. Kobieta nie umie porozumieć się z dziewczynką, ale opowiada jej nieco o tym, jak dziwaczną osobą jest jej nowy opiekun. Po przybyciu do posiadłości okazało się, że wuj nie ma ochoty widzieć swojej nowej podopiecznej i ma się ona poruszać tylko po wyznaczonych pomieszczeniach. Mary odesłano więc spać.
Próba przyzwyczajenia się do nowego życia
Od pierwszego dnia okazało się, że życie w Anglii jest inne od tego w Indiach. Mary poznała młodą służącą, Martę, jednak dziewczyna nie chciała jej ubierać i usługiwać jej jak hinduska służba. Mary zorientowała się więc, że wszystko jest inne. Marta pomogła jej się ostatecznie ubrać i wysłała ją na spacer do ogrodu otaczającego posiadłość. Dziewczyna zdradziła także dziecku historię dotyczącą zamkniętego kawałka ogrodu, gdzie od dziesięciu lat nikt nie bywał. W ogrodach Mary spotkała także starego ogrodnika nazywającego się Ben Weatherstaff, który opowiedział jej nieco o tych terenach oraz o gilu, którego dostrzegła dziewczynka. Z czasem spacery i wyprawy do ogrodu zaczęły być stałym elementem jej dnia. Zaczęła mieć większy apetyt, lepiej wyglądała i budziła się w niej ciekawość świata.
Odkrycie istnienia tajemniczego ogrodu i jego poszukiwania
Zachęcona opowieścią Marty dziewczynka próbowała odnaleźć wejście do tajemniczego ogrodu, jednak bez skutku. Służąca opowiedziała jej ostatecznie historię tego miejsca, które było ulubionym zakątkiem zmarłej żony pana Cravena. Niestety pewnego dnia w trakcie pobytu w ogrodzie ułamany konar spadł na kobietę i następnego dnia zmarła. Zrozpaczony mąż zamknął wejście do ogrodu i zakopał klucz, by już nikt nie mógł tam wejść. W czasie tej opowieści dziewczynce wydawało się, że słyszy w domu płacz, ale Marta odwróciła jej uwagę.
W czasie deszczowego dnia Mary nie mogła spacerować, zaczęła więc zwiedzać posiadłość mimo zakazu. Odkrywała kolejne zamknięte pokoje i oglądała obrazy. W czasie powrotu do pokoju Mary znów słyszała odgłos płaczu. Nie zdążyła jednak tego zbadać, ponieważ przyłapała ją pani Medlock i odprowadziła do przeznaczonych dla niej pomieszczeń.
Gdy na dworze rozpogodziło się, Mary znowu wyszła do ogrodu. Rozmawiała z ogrodnikiem Benem o gilu, który przylatywał do ogrodu. Udała się do muru zarośniętego bluszczem, a ptaszek towarzyszył jej. W pewnym momencie przysiadł na jednym z klombów, a Mary dostrzegła tam głęboką jamę. Znalazła w niej klucz do tajemniczego ogrodu.
Dziewczynka kontynuowała zatem poszukiwania furtki i nosiła ze sobą klucz. Marta przyniosła jej w tym czasie skakankę – prezent od jej matki. Dziewczynka zabrała ja do ogrodu i skakała na niej. Razem z gilem dotarła do miejsca, gdzie znalazła klucz i tam przypadkiem odkryła furtkę, do której on pasował.
W tajemniczym ogrodzie
Mary udało się wreszcie wejść do tajemniczego ogrodu, który był zaniedbany, ale było widać, że wraz z wiosną budziło się w nim życie. Dziewczyna odruchowo zaczęła pielić grządki i wyrywać chwasty. W czasie obiadu zwierzyła się Marcie, że potrzebuje narzędzi ogrodniczych takich jak łopatka. Marta miała przekazać pieniądze na nie swojemu bratu, Dickowi. Dziewczynka ponownie słyszy płacz, ale Marta nic nie tłumaczy i wychodzi z pokoju.
Dziewczynka codziennie odwiedza tajemniczy ogród i stara się o niego dbać. Próbuje wypytać nawet Bena o opiekę nad różami, ale ten jest obruszony jej wścibstwem. Wkrótce Mary poznaje wreszcie Dicka i otrzymuje od niego niezbędne narzędzia. Mary ryzykuje także i wtajemnicza Dicka w swój sekret. Pokazuje mu ogród, licząc, że on będzie wiedział, jak się nim zaopiekować. Chłopiec obiecuje pomóc i przyrzeka, że nie wyjawi tajemnicy przyjaciółki.
W tym czasie Mary spotyka się także pierwszy raz z wujem, ale wywiera on na niej dobre wrażenie. Dziewczynka ośmiela się nawet poprosić go o to, by pozwolił jej wybrać i zagospodarować kawałek ziemi. Je wuj przychyla się do tej prośby i wywołuje to u niego nawet uśmiech.
Spotkanie z Colinem
W nocy deszcz budzi Mary i znów słyszy ona tajemniczy płacz. Postanawia odkryć jego źródło i udaje się w głąb posiadłości na poszukiwania. Ostatecznie trafia do komnaty, w której poznaje swojego kuzyna, Colina. Chłopiec jest przykuty do łóżka, sądzi, że wyrośnie mu garb, jest niepełnosprawny i niedługo umrze. Dziewczyna wspomina mu o tajemniczym ogrodzie, a Colin jest gotów zażądać, by służba wyniosła go tam w fotelu, co przeraża Mary. Udaje jej się jednak przekonać go, że będzie lepiej, jeśli sami odkryją ten sekret. Ostatecznie Mary usypia chłopca hinduską kołysanką.
Kolejnego dnia Mary opowiada Marcie o spotkaniu z Colinem, a służąca jest przerażona. Chłopiec wzywa też ją do siebie i mówi wszystkim, że chce widywać się z kuzynką. Mary kojarzy się wtedy z młodym radżą, bo rozkazuje wszystkim w posiadłości. W pokoju jest pani Medlock i doktor Craven, który należy do rodziny, liczy więc na śmierć chłopca i spadek. Wpływ Mary na Colina cieszy panią Medlock.
Mary spotyka się z Dickiem i pracuje w ogrodzie, przychodzi więc późno do Colina. Chłopiec z zazdrości robi jej awanturę, a Mary ucieka. W swoim pokoju odkrywa paczkę książek o ogrodnictwie, które przysłał jej wuj. W nocy budzi ją kolejny napad histerii Colina. Służba prosi ją o przyjście do pokoju. Tam dziewczynka krzyczy na Colina i uświadamia mu, że nie ma garbu i nie umrze. Chłopiec jest w szoku i uspokaja się, zaczyna też sądzić, że ma szansę na wyzdrowienie.
Niezwykła siła ogrodu
Mary i Dick postanawiają zabrać Colina do ogrodu. Przy pierwszym pobycie poza domem chłopiec widocznie ożywia się i odzyskuje nieco sił. Jego fotel pcha Dickon. Wcześniej Colin nakazał ogrodnikom, by nie zakłócali jego wyprawy do ogrodu. W chwili przekroczenia furtki do tajemniczego ogrodu Colin jest zachwycony i z ożywieniem wykrzykuje, że będzie teraz żył już zawsze.
Następnie dzieci spędzają razem czas w ogrodzie, co odkrywa Ben, zaglądający tam ponad murem. Rozpoznaje w Colinie niepełnosprawnego panicza, co wzbudza jego wściekłość. Ben wzrusza się, gdy widzi, że chłopiec jest słaby ale zdrowy. Opowiada mu, że pielęgnował w zamkniętym ogrodzie róże i że były to kwiaty matki chłopca. Wraz z nim Colin zasadza nowy krzaczek róży w ogrodzie.
Czas mija, a Colin i reszta przyjaciół codziennie bywają w ogrodzie. Chłopiec odzyskuje siły, gimnastykuje się, ma coraz lepszy apetyt, ale w posiadłości udaje, że nadal choruje. Dick o wszystkim opowiada swojej matce, a ta w tajemnicy dokarmia dzieci. Mary w międzyczasie zarzuca Colinowi, że źle traktuje ludzi, a chłopiec postanawia się zmienić. Doktor Craven jest zaskoczony tym, jak bardzo polepsza się stan jego małego pacjenta. Nie zważa na jego brak apetytu i mówi, by nie przeszkadzać dzieciom w tym, co robią, ponieważ ma to na Colina dobry wpływ. W ogrodzie Dick tworzy piecyk, gdzie dzieci przygotowują skromne posiłki z kartofli. W tym czasie pielęgnowany ogród nieustannie rozkwita. Pewnego razu Mary i Colin wyruszają na zwiedzanie posiadłości i odkrywają portret matki Colina w jego pokoju, który do tej pory był zasłonięty zasłoną. Chłopcu zdaje się, że jest ona zadowolona z tego, jak zdrowy i silny stał się jej syn. Postanawia więc, że portret od tego dnia nie będzie już zakryty. W tym czasie matka Dicka pisze do pana Cravena list, w którym sugeruje, że powinien wrócić do domu. W ogrodzie dzieci odprawiają magiczne rytuały, które mają za zadanie przyspieszyć powrót Colina do zdrowia.
Powrót pana Cravena
Ojciec Colina do tej pory przebywał w Szwajcarii, od pewnego czasu zaczął jednak doświadczać swoistego przebudzenia w życiu. Wydaje mu się nawet, że słyszy głos swojej zmarłej dawno żony. Otrzymuje też list od matki Dickona. Postanawia więc wrócić do swojej posiadłości w Anglii. W czasie tej drogi dużo rozmyśla o swoim synu, przypomina sobie okoliczności jego narodzin oraz wczesne dzieciństwo. Na miejscu postanowił, że odszuka klucz do tajemniczego ogrodu i ponownie go odwiedzi.
Tam pan Archibald Craven był świadkiem tego, jak jego chory syn silnie i pewnie stoi na własnych nogach. Powrót mężczyzny do Anglii sprawia, że ojciec i syn pojednują się ze sobą i zmieniają swoje życie. Do wszystkiego przyczynił się przyjazd małej Mary, która miała bardzo dobry wpływ na Colina i jego powrót do zdrowia. Powieść kończy się sceną, w której pan Craven i Colin roześmiani kroczą razem w kierunku posiadłości, a rodzina znów jest razem.