Dzieła literackie z gatunku hagiografii opowiadają o żywotach świętych. Należą do piśmiennictwa religijnego, związanego głównie z katolicyzmem i prawosławiem. Mają szczególne znaczenie dla osób wierzących.
Jan Andrzej Morsztyn to barwna postać polskiej literatury. Był nie tylko poetą, ale także politykiem, sekretarzem królewskim i pradziadem króla Stanisława II Augusta. Jego utwory są typowe dla dworskiego baroku, który charakteryzował się pisaniem dla zabawy, wykazywaniem się talentem literackim, bogactwem środków stylistycznych, np. barwnych epitetów, czy porównań. Relacje i miłość to częsta tematyka poezji Morsztyna, czego przykładem jest wiersz „Niestatek”.
Społeczeństwo od zawsze tworzyło i ubóstwiało postaci bohaterów. Mieli oni ratować świat, odmieniać jego kształt, tworzyć inspirujące historie, ratować niewinnych ludzi przed ich problemami oraz poświęcać się dla innych. W literaturze pojawiały się różne sylwetki bohaterów – od tych mitologicznych, obdarzonych niezwykłymi mocami, o których przeczytać można w antycznych dziełach, aż po tych bardziej ludzkich, którzy nadeszli wraz z następnymi epokami. Częstym elementem losy literackiego bohatera jest jego tragizm.
Mianem inwersji w literaturze określa się zmianę kolejności wyrazów w zdaniu, czyli zastosowanie szyku przestawnego. Taki zabieg umożliwia zwiększenie wartości artystycznej dzieła i wskazanie, który element treści jest najistotniejszy. Jak wygląda inwersja w literaturze i gdzie ją stosowano?
Literatura faktu obejmuje głównie reportaże, kroniki i biografie. Nie ma w niej miejsca na fikcję i długie przemyślenia autora. Autor przedstawia fakty związane z różnymi wydarzeniami, dlatego opowiadana przez niego historia jest napisana prostym, klarownym językiem. Literatura faktu nie posługuje się dużą liczbą środków stylistycznych, by umożliwić wszystkim czytelnikom jednakową interpretację zdarzeń.
Dzieła należące do literatury pięknej wyróżniają się niezwykle barwnym językiem, który pełni funkcję estetyczną. W odróżnieniu od literatury faktu funkcja informacyjna języka w literaturze pięknej jest zminimalizowana. Treść oddziałuje na wyobraźnię czytelnika i przedstawia mu wydarzenia, które nie miały miejsca w rzeczywistości, choć mogą takie przypominać.
Jednym z najbardziej znanych dzieł autorstwa Elizy Orzeszkowej jest opublikowana w roku 1910 nowela pod tytułem „Gloria victis”. W tłumaczeniu na język polski oznacza to „chwała zwyciężonym”. Autorka była szczególnie związana z losami powstania styczniowego. Osobiście udzielała w majątku swojego męża schronienia Romualdowi Trauguttowi i swoim powozem następnie go przewiozła i umożliwiła dotarcie do Warszawy.
„Gloria victis” to nowela autorstwa Elizy Orzeszkowej, która opowiada o powstaniu styczniowym i pokazuje to, jak w społeczeństwie funkcjonowała pamięć o jego uczestnikach. Po raz pierwszy opowiadanie opublikowano w roku 1910 w zbiorze, który nosił taki sam tytuł. W polskim tłumaczeniu znaczy on tyle co „chwała zwyciężonym”.
Eliza Orzeszkowa znana jest z poruszania w swojej twórczości tematyki powstania styczniowego. Ma to związek z osobistym zaangażowaniem pisarki w konflikt, między innymi w jej majątku przez dwa tygodnie przebywał sam Romuald Traugutt.
Głównym bohaterem powieści Bolesława Prusa zatytułowanej „Lalka” jest Stanisław Wokulski. Jest to człowiek urodzony i żyjący w cieniu dwóch wielkich epok – romantyzmu i pozytywizmu, co odcisnęło piętno na jego losach. Wokulski jest też nieszczęśliwie zakochany w kobiecie pochodzenia arystokratycznego, pięknej Izabeli Łęckiej.
Człowiek jest jednostką uwikłaną w bardzo wiele zobowiązań, konieczności, zwyczajów i często zmuszony jest podejmować się działań, które nie wypływają prosto z jego serca. Tymczasem podążanie za jego głosem wydaje się być niezbędne, by móc żyć w pełnej zgodzie ze sobą.
„Odprawa posłów greckich” Jana Kochanowskiego była w roku 1578 pierwszym nowożytnym dramatem renesansowym, jaki powstał. Jej tematyka i budowa nawiązują wyraźnie do dramatów antycznych. Starożytność była dla twórców renesansu bardzo silną inspiracją.