„Dżuma” autorstwa Alberta Camusa jest powieścią złożoną, często odczytywaną jako metafora opowiadająca o naturze zła. Autor przede wszystkim ukazał jednak historię niewielkiego miasta algierskiego zwanego Oran, które nagle zostaje ogarnięte epidemią tytułowej dżumy.
Każdy z pewnością spotkał się z pojęciem oblężonego miasta. Czasami jest ono rozumiane dosłownie, jako działania wojenne w danym miejscu, a czasami to tylko metafora, która ma oddać pewien stan i sytuację, w której znalazł się dany człowiek lub społeczność. Oblężenie jest na stałe wpisane w historię konfliktów zbrojnych, jak na przykład ma to miejsce w „Potopie” Henryka Sienkiewicza, gdzie bohaterowie bronią przed Szwedami klasztoru na Jasnej Górze.
Cierpienie i śmierć to aspekty życia, z jakimi ostatecznie spotka się każdy człowiek. Dotyczą one bowiem zarówno jego samego, jak i jego bliskich. Nie da się przed nimi uciec i ostatecznie każdy musi się z nimi zmierzyć. Ten aspekt ludzkiej egzystencji był obiektem wielu refleksji filozofów.
W chwilach zagrożenia ludzie reagują na różne sposoby. Próbują chronić siebie, swoje zasoby, zdrowie czy nawet życie i robią to zgodnie ze swoim charakterem czy możliwościami. Często próbują walczyć samodzielnie i działać na własną rękę, licząc, że w ten sposób uchronią się przed skutkami kryzysu. Bywa jednak i tak, że zagrożenie sprawia, że solidaryzują się z innymi i dzięki temu zaczynają z nimi współpracować.
Na ogólny sens utworu wpływ ma wiele rzeczy. Może to być interpretacja czytelnika, może intencja autora, zastosowane metafory lub jeszcze wiele innych czynników. Między innymi jest to nadany utworowi tytuł, który może naprowadzić odbiorcę na przykład na konkretny trop interpretacyjny i zmienić sposób jego spojrzenia na cały tekst.
Zło jest znane ludzkości od początku jej istnienia. Definiowano je na różne sposoby i dla wielu społeczności mogło ono znaczyć coś innego, ale sama jego obecność jest niezaprzeczalna. Najczęściej oznacza ono czyny, które zakłócają naturalny porządek w zbiorowości i przyczyniają się do cudzego cierpienia, często niezawinionego.
Kwestie moralne są tym, co zazwyczaj wzbudza w ludziach wiele kontrowersji i prowokuje ich do dyskusji. Od początku istnienia cywilizacji toczą się rozmowy odnośnie tego, jak powinien się zachowywać dobry człowiek, zwłaszcza w trudnej sytuacji, w której znalazł się wbrew swojej woli. Im większe niebezpieczeństwo, im więcej przeszkód do pokonania, tym bardziej docenia się szlachetne zachowanie i poświęcenie bohaterów.
Od początku swojego istnienia ludzkość doświadcza cierpienia i próbuje je zrozumieć czy nadać mu sens. Jest ono bowiem nieodłączną częścią życia i spotyka się z nim absolutnie każdy człowiek, stąd ta rozpaczliwa potrzeba tego, by cierpienie to osadzić w zrozumiałych dla każdego ranach i wyjaśnić sobie jego obecność w ludzkim doświadczeniu.
Doktor Rieux rozumiał, że nie każdy czuł powołanie do poświęcania się za innych i że nie każdy jest bohaterem. Wiedział też, że to naturalne, że ludzie dążą do własnego szczęścia i że to ono ich najbardziej obchodzi i że rządzi nimi prosty instynkt przetrwania.
Rambert mógłby się wstydzić wielu rzeczy po wyjeździe z Oranu. Jedną z nich byłoby jego własne tchórzostwo. Doktor Rieux, Tarrou i inni nieustannie narażali swoje zdrowie i życie, by ratować chorych, on zaś porzuciłby ich na pastwę epidemii.
Dziennikarz Rambert początkowo chciał wydostać się z Oranu, do swojej ukochanej, potem zaś nagle zrezygnował z tego zamiaru. Tłumaczył to tym, że nadal chciał być u jej boku, ale wstyd by mu było być szczęśliwym, mając świadomość, że w mieście nadal cierpią i umierają ludzie, których znał. Wstyd ten sprawił, że wolał narazić swoje życie i zostać w Oranie do końca epidemii.
Opis szpitala ukazuje swego rodzaju inny świat, w którym zmienia się rzeczywistość, a rzecz zdają się być wręcz nierealne. Sama rozmowa między doktorem Rieux, Tarrou i Rambertem skrytymi za maskami, przypominającymi posągi, pokazuje, że wejście do odizolowanego świata, jakim był szpital, zmienia ludzką percepcję.