Dramat romantyczny odszedł od zasad stosowanych w dramacie antycznym. Dzięki temu jego forma stała się atrakcyjniejsza pod względem fabuły i charakterystyki postaci. Bohaterowie wypowiadają się w nim naturalnym językiem, a kompozycja jest luźna i otwarta. Całość utworu wyróżnia synkretyzm rodzajowy, czyli połączenie cech liryki, epiki i dramatu. Jakie inne cechy ma dramat romantyczny?
Dramat romantyczny – główne cechy
Dramat romantyczny w porównaniu do dramatu antycznego ma formę otwartą, wyzwoloną od sztywnych ram. Twórcy w XIX wieku odeszli od klasycznego modelu dramatycznego, sięgając po formułę znaną z dramatu szekspirowskiego. Kompozycja jest luźna i otwarta, a pomiędzy zdarzeniami nie zawsze występują ścisłe związki przyczynowo-skutkowe. W niektórych fragmentach pojawiają się inne gatunki, np. pieśni, bajki. Akcja jest rozciągnięta w czasie i toczy się w ciągu wielu miesięcy lub lat w różnych miejscach. Dodatkowo autor łamie z zasadą decorum, mieszając elementy tragedii i komedii.
W dramacie romantycznym często pojawiają sceny zbiorowe takie jak: bitwy, bale, uczty, które przeplatają się ze scenami, w których bierze udział sam główny bohater. Wydarzenia zmieniają się dynamicznie i toczą się w świecie rzeczywistym oraz fantastycznym. W głównym bohaterze dokonuje się przemiana wewnętrzna i nie ciąży nad nim fatum. Może samodzielnie decydować o swoim losie i podejmować decyzje, które przyczynią się do jego nagrodzenia lub ukarania. Zakończenie często przyjmuje otwartą formę.
Przykłady dramatów romantycznych w literaturze
Jednym z dramatów romantycznych jest „Kordian” Juliusza Słowackiego. Autor łamie w nim zasadę trzech jedności, przenosząc akcję z Groty Twardowskiego w Karpatach do miejsc tak odległych jak Watykan i Londyn. W utworze pojawiają się nie tylko sceny zbiorowe, takie jak: spisek koronacyjny, ale i fantastyczne postaci na czele z diabłem. Połączenie tragizmu i komizmu reprezentuje postać papieża, z kolei zakończenie nie daje jednoznacznej odpowiedzi na to, co stało się z Kordianem po postrzale. Widoczna jest również przemiana wewnętrzna Kordiana, który jako młodzieniec podejmuje próbę samobójczą, a później podczas podróży po świecie stopniowo zmienia się i dojrzewa do podjęcia decyzji o poświeceniu, by zabić cara. Ostatecznie dochodzą do niego wyrzuty sumienia i nie zabija cara, gdyż nie potrafi skrzywdzić bezbronnego człowieka.
Dramatem romantycznym jest również „Balladyna” Juliusza Słowackiego. W fabule łączy się świat rzeczywisty z fantastycznym m.in. za sprawą Goplany, nimfy zamieszkującej jezioro Gopło, oraz jej sługów Chochlika i Skierki. W jednej ze scen pojawia się również duch zamordowanej Aliny, siostry Balladyny. Główna bohaterka dramatu zdobywa władzę i zostaje królową, dopuszczając się morderstw, w tym na własnej siostrze Alinie, oraz wypędzając ubogą matkę z pałacu. Negatywna przemiana wewnętrzna ostatecznie prowadzi do ukarania Balladyny przez samego Boga. Balladyna ginie rażona piorunem, wcześniej wydając jako królowa trzy wyroki śmierci za zbrodnie, które popełniła sama, lecz sprawcy nie udało się ująć. Wyrok ostatecznie wykonuje Bóg, wiedząc, że matka Balladyny nawet na torturach nie wyjawiła, kim jest wyrodna córka, która wypędziła ją z domu.