Do M*** to jeden z utworów Adama Mickiewicza. Powstał najprawdopodobniej na przełomie lat 1822 i 1823. Jest to wiersz skierowany najpewniej do Marii, zwanej także Marylą, Wereszczakówny – nieszczęśliwej miłości Adama Mickiewicza.
Do M*** – wstęp do analizy i interpretacji
Letni romans zakochanych nie mógł się rozwinąć, bowiem kiedy Adam Mickiewicz poznał Marię w dworku w Tuhanowiczach, gdzie przebywał na wakacjach, ta zaręczona była już z hrabią Puttkamerem. Dworskie zasady nakazywały zachowywać obu stronom obojętność wobec siebie. Uczucie zaczęło rodzić się dopiero pod koniec lata, kiedy Mickiewicz był zmuszony do powrotu z wakacji – w tym czasie pracował on jako nauczyciel w Kownie.
Wieść o małżeństwie Marii była dla poety bolesną wieścią, toteż nieszczęśliwa miłość stała się dla niego inspiracją na kolejne kilka lat. Wspomnienie o kobiecie widoczne jest w wielu utworach, nie tylko erotykach podobnych do omawianego wiersza. Biorąc pod uwagę wyżej przedstawione informacje dotyczące kontekstu biograficznego artysty, możemy utożsamiać podmiot liryczny z autorem dzieła.
Do M*** – analiza utworu
Do M*** to erotyk – utwór liryczny, który opowiada o intymnej relacji podmiotu lirycznego z ukochaną, wspomina o pieszczotach i łączącym ich uczuciu. Wiersz należy do liryki bezpośredniej, w której podmiot liryczny ujawnia się, opisuje swoje uczucia i emocje.
Całość jest dość obszerna – wiersz liczy dziesięć zwrotek, każda po cztery wersy. Wiersz jest napisany jednak w sposób bardzo regularny, melodyjny. Całość jest napisana jedenastozgłoskowcem, układ rymów w każdej zwrotce to abab – tworzy on rymy krzyżowe, które nadają rytmu i płynności. Melodyjności nadaje także obecność średniówki występującej po piątej sylabie w każdym wersie – dzieli ona jeden wers na dwie części. Zwrotki są zbudowane paralelnie – znaczna ich część zawiera taki sam schemat nawiązywania do miejsc z przeszłości i uczuć z nimi związanych.
Warto zwrócić uwagę na bogactwo środków stylistycznych, które zostały użyte do zbudowania wiersza. Liczne wykrzyknienia potęgują uczucia podmiotu lirycznego, zwracają uwagę odbiorcy na istotne elementy w wierszu. Na początku utworu została zawarta anafora – powtórzenie słowa precz ma za zadanie podkreślać stosunek podmiotu lirycznego do jego dawnej miłości. Liczne metafory i porównania mają za zadanie jak najdokładniej opisać, w zobrazowany sposób, emocje podmiotu lirycznego. Podobną rolę spełniają epitety – nadają one charakterystycznego klimatu słodko–gorzkiej miłości, są także dopełnieniem obrazu, jakim jest przedstawiona sytuacja liryczna.
Do M*** jest wierszem w którym został zawarty motyw charakterystyczny dla epoki romantyzmu – nieszczęśliwie zakochany, romantyczny bohater cierpi z powodu utraconej miłości – wiąże się to także z utratą cząstki samego siebie.
Do M*** – interpretacja utworu
Pierwsza zwrotka rozpoczyna się od anafory – podmiot liryczny nakazuje iść precz swojemu obiektowi uczuć. Nie chce go widzieć ani mieć w sercu. Ani ukochana, ani podmiot liryczny nie mogą jednak pozbyć się swojego obiektu westchnień z pamięci. Kolejna zwrotka rozpoczyna się od odwołania do zjawisk przyrody – im dalej znajdzie się od ukochanej, tym bardziej wspomnienie o nim zostanie zatarte w jej pamięci, podobnie jak cień. Mimo to osoba mówiąca już zawsze będzie tuż przy ukochanej – w miejscach, w których z nią przebywał, wszędzie bowiem zostawił cząstkę siebie, swojej duszy.
Kolejne cztery zwrotki są paralelne ze względu na swoją budowę. Podmiot liryczny opisuje miejsca, w których przebywał z ukochaną, ma nadzieję, że podczas konkretnych sytuacji – grania na harfie, w szachy, tańca na balu czy chociażby podczas czytania – przypomni ona sobie momenty, które z nim spędziła, zatęskni za nim.
W kolejnej, ósmej strofie, nieszczęśliwy kochanek ma nadzieję, że kobieta pomyśli o nim nawet po ślubie z innym mężczyzną i pożałuje, że to nie ich romans skończył się w ten sposób. Kiedy w jej głowie pojawi się wspomnienie ukochanego, pojawi się błyskawica, zerwie się wiatr, puszczyk zatrzepocze skrzydłami, wtedy kobieta pomyśli, że to dusza jej dawnej miłości. Poeta wprowadza tutaj obraz grozy, niepokoju – nawiązuje tutaj do swojej nieszczęśliwej miłości, wprowadza motyw cierpienia duszy po utracie czegoś cennego. Tego typu motyw jest także charakterystyczny dla epoki romantyzmu i poezji Mickiewicza. Widać go chociażby w balladzie Lilije.
Ostatnia zwrotka, paralelna do zwrotki trzeciej, jest podsumowaniem całości utworu. Podmiot liryczny zawsze, o każdej godzinie i w każdym miejscu, będzie z ukochaną. Nie ciałem, lecz duszą – zostawił jej cząstkę w każdym miejscu, w którym z nią przebywał.
Wiersz jest przepełniony tęsknotą za utraconą miłością, żalem po jej utracie. Widać także chęć przebywania z kobietą i bezsilność wobec przedstawionej sytuacji – kobieta jest już zamężna, jako potencjalna kochanka przepadła na zawsze. Utwór jest dziełem charakterystycznym dla epoki romantyzmu. Podmiot liryczny jest bohaterem romantycznym – wrażliwym, nieszczęśliwe zakochanym w kobiecie, która jest nie tylko już zamężna, ale posiada także wyższy status społeczny, co znacznie utrudnia bliskie kontakty, nie mówiąc już o otwartym romansie czy małżeństwie.