Wisława Szymborska bezsprzecznie należy do grona najwybitniejszych polskich poetów. W roku 1996 nagrodzona została literacką Nagrodą Nobla za całokształt twórczości literackiej, z uzasadnieniem – „za poezję, która z ironiczną precyzją pozwala historycznemu i biologicznemu kontekstowi ukazać się we fragmentach ludzkiej rzeczywistości”. Utwór Możliwości traktuje o posiadaniu własnego zdania wobec spraw błahych, a także poważniejszych. Z takim podejściem do rzeczywistości mierzy się każdy człowiek, a wszystkie sytuacje wymagające wyboru, wrabiają jego system wartości. Wiersz Możliwości został wydany w roku 1986 w tomiku „Ludzie na moście”, w którym poetka skupia się nad ukazaniem kontrastu pomiędzy wyidealizowaną wizją miłości romantycznej, a ludzką rzeczywistością.
Możliwości – analiza stylistyczna utworu Szymborskiej
Wiersz „Możliwości” zapisany został ciągłym tekstem, nie występuje w nim podział na strofy, mowa więc o budowie stychicznej. Wiersz możemy nazwać również wierszem białym i wolnym. Szymborska zrezygnowała z zastosowania rymów, a także postawiła na nieregularną budowę wersów. Cały utwór składa się z trzydziestu dziewięciu wersów.
Utwór jest przykładem liryki bezpośredniej, ponieważ podmiot liryczny ujawnia się w wierszu, za pomocą czasowników w pierwszej osobie liczby pojedynczej oraz zaimkami w odpowiedniej odmianie („wolę siebie lubiącą ludzi”).
Wiersz Możliwości charakteryzuje się jednak słabo rozwiniętą warstwą stylistyczną. Pod względem liczebności wyróżniają się anafory, czyli rozpoczęcie wersów od tego samego słowa. W przypadku wiersza Możliwości jest to słowo „wolę”. Autorka zastosowała także epitety – „rocznice nieokrągłe”, „czas owadzi”, „oczy jasne”, „kochającą ludzkość”. W utworze spotkamy również powtórzenia – „Wolę śmieszność pisania wierszy / od śmieszności ich niepisania.”, „Wolę liście bez kwiatów niż kwiaty bez liści.”.
Możliwości – interpretacja utworu
Podmiot liryczny wypowiadający się w wierszu „Możliwości”, jest kobietą, na której temat możemy dowiedzieć się sporo. Dzieli się ona z adresatem swoimi opiniami na temat rzeczy codziennych, a także wyraża swoje poglądy na tematy polityczne, mówi o wartościach moralnych. Na podstawie utworu wywnioskować możemy, że jest to kobieta dojrzała, o wykształconej opinii i nie boi się wyrażać swojego zdania. Podmiot liryczny wypowiadający się w wierszu może być utożsamiany z samą autorką – Wisławą Szymborską – ponieważ ja liryczne niezwykle ceni sobie sztukę.
Utwór przedstawia powszechny system wartości podmiotu lirycznego, na podstawie z pozoru błahych wyborów. Wiersz może obudzić w odbiorcy utworu refleksję na temat tego, jak decyzje, które podejmujemy każdego dnia, wpływają na kreowanie systemu wartości moralnych człowieka. Podmiot liryczny może być uznany za kogoś dojrzałego. Świadczy o tym cała lista rzeczy, które ja liryczne wypowiadające się w wierszu preferuje. Pozwala mu na to zdobyte doświadczenie życiowe, na podstawie którego dokonuje owych decyzji. O dojrzałości bohaterki świadczy również odwaga do jawnego wyrażania swojej opinii, od tematów prostych i codziennych, aż po tematykę polityczną. Podmiot jest człowiekiem wolnym, ponieważ nie ukrywa się ze swoim zdaniem. Możliwość posiadania własnej opinii, cechuje ludzi wolnych, dążących do odkrycia swojej prawdziwej tożsamości.
Podmiot liryczny wypowiadający się w wierszu Wisławy Szymborskiej „Możliwości” stanowi obraz człowieka XX wieku, który posiada praktycznie nieograniczone możliwości rozwoju oraz kreowania własnej tożsamości. Kobieta, która dzieli się z czytelnikiem swoimi opiniami, jest kobietą oczytaną, najprawdopodobniej również dobrze wyedukowaną („Wolę Dickensa od Dostojewskiego”, „Wolę bajki Grimma od pierwszych stron gazet”). Jest również świadoma swojej wartości i przede wszystkim skupia się na swoim komforcie psychicznym („Wolę siebie lubiącą ludzi / niż siebie kochającą ludzkość.”). Najprawdopodobniej jest ona poetką – „Wolę śmieszność pisania wierszy / od śmieszności ich niepisania.” Podmiot liryczny, to niezwykle inteligentna kobieta, o dużej świadomości społecznej („Wolę ziemię w cywilu. / Wolę kraje podbite niż podbijające”, „Wolę moralistów, / którzy nie obiecują mi nic.”. Ja liryczne w wierszu Szymborskiej mówi jasno – „Wolę mieć zastrzeżenia”. Oznacza to, że nie boi się wyrażać jawnie i głośno własnych opinii oraz przemyśleń. Kobieta preferuje wizję miłości, której daleko od tej szarej i monotonnej. Pragnie uczucia, które nie będzie jedynie uczuciem od święta, a całego życia przepełnionego romantyczną miłością („Wolę w miłości rocznice nieokrągłe, / do obchodzenia na co dzień.”). Podmiot liryczny wyraża także liczne opinie na temat codziennych czynności i własnych upodobań („Wolę bajki Grimma od pierwszych stron gazet. / Wolę liście bez kwiatów niż kwiaty bez liści. / Wolę psy z ogonem nie przyciętym. / Wolę oczy jasne, ponieważ mam ciemne. / Wolę szuflady.”). Jest w pełni świadoma, że nawet najmniejsze wybory, mają decydujący wpływ na tożsamość każdego człowieka.