Bunt to zjawisko, które towarzyszy człowiekowi od początku jego istnienia. Jest obecny w różnych mitologiach, a w Biblii historia ludzkości zaczyna się wobec od złamania zakazu ustanowionego przez samego Boga. Bunt oznacza niezgodę na zastany porządek świata, na ograniczenia i reguły, które nim rządzą, na wpływ jednych grup społecznych na inne, to wyraz sprzeciwu wobec niesprawiedliwości świata i jego okrucieństwu. Szybko zauważyli to twórcy literatury i dzięki temu bunt i buntownicy są często obecni w ich dziełach, a ich losy stanowią dla czytelników fascynujące historie. Bunt pojawia się zatem między innymi w pochodzącej z mitologii greckiej historii Prometeusza, w „Tangu” Sławomira Mrożka, „Dziadach” Adama Mickiewicza czy w „Przedwiośniu” Stefana Żeromskiego.
„Tango” Sławomira Mrożka nie jest buntem w klasycznym ujęciu. Autor opisuje konflikt pokoleń, jednak zazwyczaj oznacza to bunt młodzieży przeciwko dorosłym i pragnienie zyskania większej swobody. Tymczasem Artur, główny bohater, żyje w świecie anarchii, w którą zmieniło rzeczywistość pokolenie jego rodziców, które buntowało się przeciwko licznym ograniczeniom. Artur może zatem robić, co tylko chce, nie narzucono mu żadnych społecznych ról. W wyniku tego chłopak przeprowadza odwrócony bunt, tęskni za porządkiem, normami i ograniczeniami. Pragnie, by jego rodzice wrócili do określonych ról społecznych i zachowywali się tak, jak przystoi w ich wieku. Jego bunt okazuje się być fiaskiem. Nikt nie podążą za Arturem i ludzie nie pragną przywrócenia dawnego ładu. Artur staje się ofiarą swobody obyczajowej, zabija go bowiem Edek, kochanek jego matki z niższej warstwy społecznej. Bunt Artura jest zdecydowanie nietypowy, narzeka on bowiem na nadmiar swobody i wolności, nie chce z nich korzystać, tęskni za światem, w którym każdy człowiek wchodzi w określone role i je realizuje.
Prometeusz to jedna z najbardziej kojarzonych z buntem postaci. W mitologii greckiej sprzeciwił się Zeusowi i wykradł dla swojej ukochanej ludzkości ogień, by była ona bezpieczna i mogła się rozwijać. Prometeusz nie uważał porządku wprowadzonego przez Zeusa za właściwy i zbuntował się przeciw niemu, mimo iż był świadomy grożących mu za to konsekwencji. Przykuto go bowiem do skał Kaukazu i codziennie orzeł wydziobywał mu wątrobę. Prometeusz wiedział, że czeka go okrutna kara, a mimo to i tak zbuntował się przeciwko najwyższemu z bogów. Dobrowolnie poświęcił się dla ludzkości, która kochał. Chęć poprawy jej losu była jego motywacją i pozwoliła mu na bunt. Jego efektem była zmiana ludzkiego życia na lepsze. Do dziś Prometeusz jest symbolem buntu i dobrowolnego poświęcenia, a jego dokonania zyskały nazwę czynu prometejskiego. Równocześnie jego bunt był wyrazem najwyższej miłości i niezgody na to, co działo się z ludzkością w
„Dziady” Adama Mickiewicza to bunt przeciwko określonym wartościom i bunt przeciwko niewoli. Polacy pod zaborami nie zgadzali się na taką sytuację i robili wszystko, by zbuntować się przeciwko zaborcy i okazać mu swoje nieposłuszeństwo. Bunt był jednym z niewielu dostępnych dla nich przejawów wolności, jakie pozostały im po zniewoleniu przez trzy mocarstwa. Groziło to jednak licznymi represjami politycznymi, aresztowaniem, uwięzieniem, wywiezieniem na Sybir czy nawet śmiercią. Mimo to Polacy wciąż się buntowali. Buntował się też główny bohater dziadów, czyli Konrad. Uważał się on za duchowego przewodnika całego narodu i w związku z tym buntował się przeciwko Bogu, który zesłał na jego rodaków takie cierpienie. Bunt Konrada narażał jego nieśmiertelną duszę na potępienie, ponieważ nie wahał się przed stwierdzeniem, że Bóg jest bardziej podobny do cara niż do ojca, za którego go uważano. Mickiewicz opisał zatem bunt całego narodu i szukania sposobów działania w sytuacji całkowitego utracenia swojej wolności. Ten bunt jest zatem skierowany przeciwko złu i agresji, jakie pojawiły się wraz z zaborami i oznacza walkę o naprawdę słuszną sprawę.
„Przedwiośnie” to bunt Cezarego Baryki przeciwko z góry ustalonemu porządkowi świata. W tym celu młodzieniec wykorzystuje rewolucję bolszewicką, która podsuwa mu ideały padające na podatny grunt. Baryka sprzeciwia się burżuazji, buntuje wobec rzeczywistości, w której biedni są prześladowani przez bogatych. W gruncie rzeczy jego sprzeciw jest jednak bardzo naiwny i ostatecznie Cezary musi zweryfikować swoje poglądy na świat, dojrzeć i zrozumieć wiele swoich błędów. przechodzi długą drogę i kształtuje swój światopogląd, a wraz z nim zaczyna dojrzewać prawdziwy, uformowany przez liczne doświadczenia bunt.
Jak widać, bunt w literaturze ma wiele twarzy i oznacza rozmaite konsekwencje. Dla Konrada może być potępieniem, dla Prometeusza skazaniem na uwięzienie, dla Baryki udziałem w krwawej rewolucji, a dla Artura po prostu śmiercią. Bohaterowie zawsze ponoszą koszty swojego sprzeciwu i często są one dla nich ogromne. Jednak ich bunt ma także wartość i często stoją za nim szlachetne ideały i motywacje, bardzo cenne dla danych postaci i warte ponoszenia nawet największego poświęcenia.