Poświęcenie definiowane jest jako rezygnacja z czegoś na rzecz dobra drugiej osoby. Poświęcenie jest również czymś, co dotyka każdego człowieka w ciągu jego życia. Może dotyczyć rzeczy małych i błahych, na przykład poświęcenia się, by oszczędzić pieniądze na wymarzoną rzecz. Jednak ludzie poświęcają się także dla rzeczy wielkich i niezwykłych, przyjmują na siebie cierpienie w słusznej sprawie, a zdarza się nawet, że oddają za nią również swoje życie. Co jednak skłania człowieka do poświęceń i sprawia, że jest on w stanie dokonać rzeczy, które na co dzień nie leżą w jego naturze? Rozważania na ten temat często pojawiają się w dziełach literackich, autorzy zmuszają swoich bohaterów do poświęcenia się i stawiają ich w trudnej sytuacji. Ma to miejsce w dziełach takich jak dramat „Dziady” Adama Mickiewicza oraz „Dżuma” Alberta Camusa.
„Dziady” Adama Mickiewicza to dzieło, którego akcja osadzona jest w czasach trudnych dla Polski – była ona wówczas we władzy trzech zaborców, którzy wymazali ją z ówczesnej mapy świata. Naród polski znalazł się wówczas w poważnej opresji, zaborcy próbowali bowiem zaprowadzić własne porządki na zagarniętych ziemiach. Dlatego powszechne stały się procesy, śledztwa, osadzanie Polaków w więzieniach, a nawet torturowanie ich w trakcie przesłuchań czy wywózki na Sybir w przypadku zaboru rosyjskiego. Jest to tematyka, którą Mickiewicz porusza właśnie w „Dziadach”. W trzeciej części dramatu poeta ukazał historię więźniów osadzonych w celach na rozkaz senatora Nowosilcowa. Niektórzy nie wiedzą nawet, o co są oskarżeni, ponieważ senator szuka spisków, by zaskarbić sobie ponownie łaskę cara. Oznacza to, że oskarżenia padają nawet na niewinne osoby, takie jak jeden z bohaterów, Żegota, który nie brał udziału w żadnym spisku.
Osadzeni znajdują się więc w sytuacji bez wyjścia, nie mogą się bronić w uczciwym procesie i z całą pewnością czeka ich okrutna kara. Jeden z bohaterów – Tomasz – podrzuca innym myśl poświęcenia się na rzecz tych więźniów, którzy mają rodziny, żony i małe dzieci. Chciałby on wybrać grupę osób takich jak on, których zniknięcie nie wywołałoby zbyt wielkiej żałoby. Grupa ta miałaby się przyznać do winy i tym samym dać pozostałym więźniom szansę na powrót do rodzin. Tomasz namawia więc innych do ogromnego poświęcenia – chce, by oddali oni własne życia na rzecz osób, które mają rodziny. Czuje się on bowiem odpowiedzialny za losy współwięźniów i próbuje na chłodno kalkulować to, kto powinien zostać ocalony, a komu przypadnie rola kozła ofiarnego i zadowolenia tym samym senatora Nowosilcowa. Tomasz dokonuje trudnej decyzji, próbując ocenić, czyje życie jest bardziej warte ocalenia. Jednocześnie dokonuje on ogromnego poświęcenia dla innych – chce wziąć na siebie winę, by inni mogli odejść wolno. Tomasz tak naprawdę w ten sposób oddaje swoje życie sprawie, dokonuje największego poświęcenia dla ojczyzny oraz rodaków i zachęca do tego innych współwięźniów, którzy nie mają rodzin. Motywuje go dobro ojczyzny oraz dzieci, które w innym przypadku będą wychowywać się bez ojców.
