Poświęcenie definiowane jest jako rezygnacja z czegoś na rzecz dobra drugiej osoby. Poświęcenie jest również czymś, co dotyka każdego człowieka w ciągu jego życia. Może dotyczyć rzeczy małych i błahych, na przykład poświęcenia się, by oszczędzić pieniądze na wymarzoną rzecz. Jednak ludzie poświęcają się także dla rzeczy wielkich i niezwykłych, przyjmują na siebie cierpienie w słusznej sprawie, a zdarza się nawet, że oddają za nią również swoje życie. Co jednak skłania człowieka do poświęceń i sprawia, że jest on w stanie dokonać rzeczy, które na co dzień nie leżą w jego naturze? Rozważania na ten temat często pojawiają się w dziełach literackich, autorzy zmuszają swoich bohaterów do poświęcenia się i stawiają ich w trudnej sytuacji. Ma to miejsce w dziełach takich jak dramat „Dziady” Adama Mickiewicza oraz „Dżuma” Alberta Camusa.
„Dziady” Adama Mickiewicza to dzieło, którego akcja osadzona jest w czasach trudnych dla Polski – była ona wówczas we władzy trzech zaborców, którzy wymazali ją z ówczesnej mapy świata. Naród polski znalazł się wówczas w poważnej opresji, zaborcy próbowali bowiem zaprowadzić własne porządki na zagarniętych ziemiach. Dlatego powszechne stały się procesy, śledztwa, osadzanie Polaków w więzieniach, a nawet torturowanie ich w trakcie przesłuchań czy wywózki na Sybir w przypadku zaboru rosyjskiego.
Jest to tematyka, którą Mickiewicz porusza właśnie w „Dziadach”. W trzeciej części dramatu poeta ukazał historię więźniów osadzonych w celach na rozkaz senatora Nowosilcowa. Niektórzy nie wiedzą nawet, o co są oskarżeni, ponieważ senator szuka spisków, by zaskarbić sobie ponownie łaskę cara. Oznacza to, że oskarżenia padają nawet na niewinne osoby, takie jak jeden z bohaterów, Żegota, który nie brał udziału w żadnym spisku.
Osadzeni znajdują się więc w sytuacji bez wyjścia, nie mogą się bronić w uczciwym procesie i z całą pewnością czeka ich okrutna kara. Jeden z bohaterów – Tomasz – podrzuca innym myśl poświęcenia się na rzecz tych więźniów, którzy mają rodziny, żony i małe dzieci. Chciałby on wybrać grupę osób takich jak on, których zniknięcie nie wywołałoby zbyt wielkiej żałoby. Grupa ta miałaby się przyznać do winy i tym samym dać pozostałym więźniom szansę na powrót do rodzin. Tomasz namawia więc innych do ogromnego poświęcenia – chce, by oddali oni własne życia na rzecz osób, które mają rodziny. Czuje się on bowiem odpowiedzialny za losy współwięźniów i próbuje na chłodno kalkulować to, kto powinien zostać ocalony, a komu przypadnie rola kozła ofiarnego i zadowolenia tym samym senatora Nowosilcowa.
Tomasz dokonuje trudnej decyzji, próbując ocenić, czyje życie jest bardziej warte ocalenia. Jednocześnie dokonuje on ogromnego poświęcenia dla innych – chce wziąć na siebie winę, by inni mogli odejść wolno. Tomasz tak naprawdę w ten sposób oddaje swoje życie sprawie, dokonuje największego poświęcenia dla ojczyzny oraz rodaków i zachęca do tego innych współwięźniów, którzy nie mają rodzin. Motywuje go dobro ojczyzny oraz dzieci, które w innym przypadku będą wychowywać się bez ojców.
Innym przykładem bohatera, który poświęcił swoje życie dla innych, a motywowało go dobro całego społeczeństwa, jest doktor Bernard Rieux z powieści „Dżuma” Alberta Camusa. Był on w Oranie w czasie, w którym w mieście wybuchła epidemia dżumy. Jako lekarz wziął na siebie ogromną odpowiedzialność za leczenie chorych, próbował także wynaleźć lek, który powstrzymałby zarazę. Jego działania były ogromnym poświęceniem. Doktor Rieux robił bowiem wszystko, by uratować jak najwięcej chorych, nie bacząc przy tym na własne zdrowie czy czas. Motywowała go chęć niesienia pomocy i ratowania życia, czuł, że jest to jego powinność. Jest to swego rodzaju postawa prometejska, która zakłada dobrowolne poświęcenie się jednostki dla dobra ogółu.
Doktor Rieux czuje się odpowiedzialny za los chorych, ponieważ jego wiedza medyczna sprawiała, że jako jedyny był on w stanie ulżyć im w chorobie. W Oranie nie było także innej osoby, która mogła rozpocząć pracę nad leczniczym serum, dlatego doktor Rieux poświęcił się i wziął na swoje barki odpowiedzialność za losy innych. Zdawał sobie bowiem sprawę, że jeśli on tego nie zrobi, to nikt inny nie będzie w stanie się tego podjąć, w wyniku czego chorzy będą dalej cierpieć i umierać. Jego poświęcenie się było konieczne dla dobra całej społeczności. Gdyby doktor Rieux nie zdecydował się na nie i nie wierzył, że tego wymaga od niego dobro całej społeczności, to z pewnością w trakcie zarazy ucierpiałoby o wiele więcej osób.
Do poświęcenia motywuje ludzi wiele różnych rzeczy. Przede wszystkim jest to jednak chęć działania dla dobra całej swojej społeczności, uznanie, że czyjeś poświęcenie się jest niezbędne dla osiągnięcia większego celu. To właśnie skłoniło Tomasza z „Dziadów” oraz doktora Rieux z „Dżumy” do poświęcenia swojego życia dla innych. Uznali oni bowiem, że mają w sobie coś, co pozwoli im poprawić los reszty ich społeczności i poświęcili się, by inni mogli odzyskać wolność czy przeżyć epidemię dżumy.