Pan Tadeusz jako skarbnica polskości. Rozprawka

Autor: Marta Grandke

„Pan Tadeusz” Adama Mickiewicza po raz pierwszy wydany został w roku 1834, kiedy Polska wciąż znajdowała się pod trzema zaborami i nie było jej na mapie świata. Epopeja narodowa, jakim jest jedno z najsłynniejszych dzieł Mickiewicza, była więc przez niego pisana w celu pocieszenia jego rodaków, przebywających na emigracji ze względów politycznych. „Pan Tadeusz” był tekstem, w którym autor zebrał wiele pamiątek i historii znanych ze szlacheckiej tradycji, stworzył w nim też obraz dawnej kultury oraz obyczajów. W ten sposób „Pan Tadeusz” stał się więc obrazem powoli odchodzącego już w niepamięć świata szlacheckiego oraz jego swoistą pamiątką, a co za tym idzie także skarbnicą polskości. 

Co składa się na to, że „Pan Tadeusz” może być określany właśnie jako skarbnica polskości? Przede wszystkim fakt, że jego motywem przewodnim jest ojczyzna i tęsknota podmiotu lirycznego za nią. Już w inwokacji wymienia on wszystkie zalety Litwy, od której został oddzielony. Opisuje jej piękne krajobrazy oraz inne wartości, żaden zagraniczny widok nie jest w stanie równać się z tym, które utracił na emigracji. W ten sposób autor upamiętnia ojczyste okolice i sprawia, że ich piękno na zawsze już będzie utrwalone w historii literatury i dowiedzą się o nim kolejne pokolenia czytelników. To także zapis konkretnego wycinka z historii ojczyzny autora i utrwalenie go na kartach utworu. Mickiewicz w ten sposób pokazał, jak czas zaborów widzieli ludzie bezpośrednio powiązani z tamtymi wydarzeniami.

W epopei jest zawarty także obraz kultury szlacheckiej, która w czasach Mickiewicza powoli już zanikała. W dawnych czasach wiązała się ona przede wszystkim z tradycją, kulturą i obyczajami, to właśnie szlachta bowiem tworzyła historię, kultywowała polskie zwyczaje, nosiła odpowiednie stroje i decydowała o życiu politycznym w kraju czy aktywnie działała w sferze kultury. Wszystko to zawarte jest w „Panu Tadeuszu”, jest on więc odwzorowaniem tych wszystkich aspektów, które dzięki utrwaleniu w ich tekście przetrwały wiele lat i wciąż są znane. Nawet po latach „Pan Tadeusz” jest doskonałym źródłem wiedzy na temat polskiej tradycji, kultury czy obyczajowości. Mieszkańcy Soplicowa starali się bowiem wypełnić wszystkie zwyczaje, jakie przekazali im ich przodkowie. 

„Pan Tadeusz” promuje także aktywną postawę patriotyczną. Nawołuje do brania udziału w życiu politycznym kraju i do prób wpływania na jego losy. Mickiewicz poprzez opowiedziane historie dawał znać, że Polacy powinni walczyć o niepodległość swojego kraju i sprzeciwiać się zaborcom. Już na początku dzieła przywołuje wielkie sylwetki znanych patriotów, takich jak Kościuszko, Rejtan czy Korsak. W salonie Sopliców stoi także stary zegar kurantowy, który wygrywa melodię Mazurka Dąbrowskiego. Szlachta z okolic Soplicowa aktywnie planuje także powstanie na Litwie i sprzeciwia się Moskalom, co często przypłaca życiem lub wolnością. Patriotyzm jest więc istotnym składnikiem dzieła Mickiewicza.

Patrząc na powyższe argumenty, można więc zgodzić się z tezą, że „Pan Tadeusz” może być uznawany za skarbnicę polskości. Znaleźć w nim można bowiem takie rzeczy jak historia, opis kultury i tradycji oraz promowanie wartości patriotycznych, a wszystko to miało podnieść na duchu ludzi pozbawionych swojej ojczyzny.

Dodaj komentarz