Co sprawia, że człowiek staje się dla drugiego człowieka bohaterem? W pra­cy od­wo­łaj się do: wy­bra­nej lek­tu­ry obo­wiąz­ko­wej – utwo­ru epic­kie­go albo dra­ma­tycz­ne­go, in­ne­go utwo­ru li­te­rac­kie­go – może to być rów­nież utwór po­etyc­ki i wy­bra­nych kon­tek­stów.

Autor: Marta Grandke

Ludzkość od zawsze zafascynowana była ideą poświęcenia, heroizmu czy bohaterstwa. Pociągały ją szlachetne czyny czy poświęcanie się w imię wyższych celów czy idei. Osoby, które takiego czynu dokonały, zapisywały się w zbiorowej pamięci lub stawały się bohaterami podań, legend, mitów czy dzieł literackich. Widoczne jest to na przykład w mitologii greckiej, w której pojawia się wielu herosów. Bardzo często jest to zagadnienie związane z patriotyzmem i poświęceniem dla ojczyzny. Bohaterowie pojawiają się zwłaszcza w trudnych czasach, takich jak konflikty zbrojne, kiedy to pojawia się okazji do poświęcenia się dla innych i do szlachetnych działań, które zyskują sobie zwolenników. Człowiek bowiem staje się bohaterem dla innych przede wszystkim w chwili, w której robi coś bezinteresownie dla innych, co wiąże się dla niego z trudnościami czy cierpieniem. Widać to na przykład w takich dziełach literackich jak „Dziady” czy „Konrad Wallenrod” Adama Mickiewicza oraz „Dżuma” Alberta Camusa. 

Dramat romantyczny „Dziady” pokazuje bohaterstwo związane z poświęceniem dla narodu i dla zniewolonej ojczyzny. Główny bohater dzieła oraz inne postaci to patrioci, którzy poświęcają swoje zdrowie, życie i wolność, by działać przeciwko wojskom carskim i samemu carowi. Są aresztowani, przesłuchiwani, torturowani oraz wywożeni kibitkami na Syberię. Robią to jednak, ponieważ ich ojczyzna znajduje się pod niewolą trzech zaborców i konieczne jest odzyskanie jej niepodległości.

Wyróżnia się tu zwłaszcza główny bohater, czyli Konrad. Jako jednostka wybitna obejmuje on duchowe przewodnictwo nad narodem i poświęca się, by Polska odzyskała wolność. Wie, że jest to konieczne, ponieważ do zbawienia kraju potrzebna jest osoba, która wyzbędzie się własnych marzeń i pragnień i poświęci się tak, jak zrobił to sam Chrystus. Dzięki temu Polska ma ponownie odzyskać wolność. Konrad i inni patrioci w ten sposób stają się bohaterami dla reszty społeczeństwa. To oni oddają bowiem swoje zdrowie, życie i swobodę, by inni mogli cieszyć się odzyskaną ojczyzną. Stają się bohaterami, ponieważ doświadczają cierpienia i licznych niedogodności, by inni nie musieli tego robić. To właśnie to dobrowolne wzięcie na siebie odpowiedzialności i cierpienia i wyręczenie w tym innych sprawia, że postaci z „Dziadów” można nazywać bohaterami.

Powieść Alberta Camusa „Dżuma” także pokazuje bohaterstwo i bezinteresowne poświęcenie. Akcja dzieła ma bowiem miejsce w trakcie tytułowej epidemii, która ogarnęła niewielkie, algierskie miasteczko Oran. Zostało one odcięte od świata i zmuszone do radzenia sobie we własnym zakresie. Wkrótce pojawiło się w nim wielu chorych i cierpiących, a opieka nad nimi wymagała odwagi, wiązała się bowiem z ryzykiem zakażenia się dżumą. Mimo to doktor Bernard Rieux i jeszcze kilka innych postaci podjęło się tego zadania i zaczęło chorych leczyć i pielęgnować.

Doktor Rieux robił to mimo osobistych problemów i troski i chorą żonę. Postępował tak, ponieważ tak należało zrobić. Walczył do końca do ostatniego pacjenta, mimo groźby zakażenia, zmęczenia i wielu innych niesprzyjających okoliczności. Nie robił tego dla zysku, tylko dlatego, że uważał to za swój obowiązek. Postawa doktora Rieux była bohaterska, na dodatek nie czynił on tego z chęci zysku. Wierzył w to, że jako lekarz powinien pomagać. Dla lokalnej społeczności w tym trudnym czasie doktor Rieux i inne pomagające mu osoby – na przykład Jean Tarrou – z pewnością mogły stać się bohaterami. Służyli oni bowiem chorym mimo zagrożenia i mimo tego, że nikt ich do tego nie zmuszał. Było to dobrowolne poświęcenie, które tym bardziej zasługiwało na wyróżnienie i na szacunek. Jak widać, w tym przypadku także zrobienie czegoś dla innych z własnej woli było tym, co sprawiało, że człowiek stawał się swego rodzaju bohaterem.

Dzieło Adama Mickiewicza zatytułowane „Konrad Wallenrod” pokazuje specyficzny rodzaj bohaterstwa. Wallenrod stał się bowiem bohaterem dla Litwinów i tym samym czynem zasłużył sobie na miano zdrajcy wśród Krzyżaków. Był bowiem z pochodzenia Litwinem, wychowanym przez Krzyżaków po tym, jak złupili oni jego ojczyznę. Objął stanowisko Wielkiego Mistrza Zakonu Krzyżackiego i poświęcił się, zdradzając swoje wojska w trakcie ostatecznego starcia z Litwinami. W ten sposób odwrócił losy bitwy, ale zdradził rycerzy, którym przewodził i pozbawił się ważnego, wygodnego stanowiska, które łączyło się z licznymi przywilejami. Wallenrod musiał więc wybrać strony, dobrowolnie poświęcił swoje życie, stając się bohaterem na Litwie i zdrajcą zakonu. Był to dla niego z pewnością trudny wybór, którego jednak musiał dokonać.

Jak widać, bohaterstwo zazwyczaj wiąże się z bezinteresownym poświęceniem, do którego zdolnych jest niewielu ludzi. W zamian za nie zostają oni jednak zapamiętani i społeczeństwo często widzi w nich swoich wybawców i zbawicieli. Bohaterstwo bardzo często wiąże się z poświęceniem samego siebie, swojego życia i marzeń oraz z podejmowaniem bardzo trudnych, bezwzględnych decyzji, od których nie ma już odwrotu. 

Dodaj komentarz