Funk­cja wąt­ków ba­śnio­wych i fan­ta­stycz­nych w kre­acji świa­ta przed­sta­wio­ne­go utwo­ru. Omów za­gad­nie­nie na pod­sta­wie Bal­la­dy­ny Ju­liu­sza Sło­wac­kie­go. W swo­jej od­po­wie­dzi uwzględ­nij rów­nież wy­bra­ny kon­tekst.

Autor: Marta Grandke

Literatura romantyzmu czerpała wiele inspiracji z ludowych opowieści i z folkloru. Dlatego w dziełach tamtej epoki często pojawiały się wątki baśniowe i fantastyczne, a także nawiązania do wierzeń ludowych różnego rodzaju. Miały one znaczny wpływ na kreację świata przedstawionego w takich utworach jak na przykład „Balladyna” Juliusza Słowackiego czy „Dziady” Adama Mickiewicza. Baśniowe i fantastyczne elementy wpływają bowiem na fabułę obu dramatów i losy bohaterów, a także kreują niezwykłą atmosferę i przyciągający czytelników klimat. Istotna była także ludowa, baśniowa moralność, która została przejęta przez romantyków i stała się dla nich wyznacznikiem właściwego zachowania.

W „Balladynie” baśniowość i elementy fantastyczne obejmują wiele aspektów świata przedstawionego. Przede wszystkim dotyczy to pojawiających się w dramacie bohaterów. Na takich samych zasadach widz ma do czynienia zarówno z realnymi postaciami, na przykład Aliną i Balladyną, jak i z fantastycznymi, do których należą Goplana, Chochlik czy Skierka. Mają one taki sam wpływ na świat przedstawiony i są tak samo prawdziwe w ramach obowiązujących w świecie przedstawionym zasad. Elementy fantastyczne obejmują więc takie postaci jak nimfa czy chochliki, które jej służą. Na dodatek natura jest ożywiona i ma swój wpływ na rzeczywistość w dramacie, istnieją także zaświaty.

Istotna jest także baśniowość świata przedstawionego, która wpływa na rządzące nim zasady. Baśnie łączą się bowiem z dydaktycznym przekazem i morałem. Podobnie działa to w świecie „Balladyny”, gdzie zło ostatecznie zostaje pokonane, a zbrodnia musi być ukarana. Widać to wyraźnie w wątku głównej bohaterki, czyli Balladyny. Popełnia ona kolejne zbrodnie, łamiąc zasady moralne, jakie obowiązują w świecie, w którym ona żyje i chce zdobyć władzę. Udaje jej się to i zasiada na tronie, jednak wciąż jest rozliczana ze swoich postępków. Wydaje sama na siebie trzykrotny wyrok śmierci, który zostaje wykonany przez siłę wyższą. To pokazuje, że w baśniowym świecie wykreowanym przez Słowackiego żadna zbrodnia nie uniknie kary, a siła wyższa odpowiada za to, by równowaga ta została zachowana. Dramat Słowackiego ma pod tym względem wymiar dydaktyczny i niesie ze sobą morał, czyli element charakterystyczny właśnie dla baśni.

Baśniowość i fantastyka w podobny sposób działają w „Dziadach” Adama Mickiewicza. Również wpływają na atmosferę utworu i przeplatają się na równi z jego realistycznymi aspektami. Mickiewicz także skorzystał z ludowej moralności, przedstawiając ją czytelnikom jako wyznacznik dobrego, właściwego życia, do którego każdy powinien dążyć. Zrobił to, przedstawiając trzy duchy i ich przewinienia, za które cierpią po swojej śmierci i opisując dawny, pogański obrzęd przywoływania zmarłych. W jego dramacie także jest więc obecny swego rodzaju morał, tak charakterystyczny dla gatunku, jakim jest baśń. Na dodatek fantastyka i groza, obecne w „Dziadach”, mają znaczący wpływ na atmosferę dzieła i przyciągają do niego kolejnych czytelników.

Baśniowość i fantastyka są więc wpisane w fundamenty świata przedstawionego w „Balladynie” i „Dziadach” oraz są też kluczowe dla ich funkcjonowania. Przeplatają się one z wątkami realistycznymi i są tak samo ważne i mają wpływ na to, co dzieje się z postaciami i jak toczą się ich losy. Słowacki i Mickiewicz wykreowali te aspekty, inspirując się ludową moralnością oraz opowieściami z folkloru, co było bardzo charakterystyczne dla twórców epoki romantyzmu. 

Dodaj komentarz