„Lilla Weneda” to romantyczny dramat Juliusza Słowackiego, który opisuje stworzone przez niego baśniowe pradzieje Polski. Ich częścią miała być walka mitycznego ludu Wenedów z Lechitami. „Lilla Weneda” to dzieło łączące w sobie wiele wątków i motywów literackich, które autor chętnie rozwijał i rozbudowywał.
Motyw przepowiedni
Motywem, który tak naprawdę definiuje losy większości postaci, jest przepowiednia. Wygłoszona zostaje ona przez siostrę Lilii Wenedy, czyli Rozę. Roza ogłasza bowiem, że jej ród czeka upadek, a ona sama zaś ma zostać jego ostatnią żyjącą członkinią. Z jej łona ma się po roku narodzić mściciel rodu Wenedów. Roza robi wszystko, by doprowadzić do wypełnienia swojej wróżby i faktycznie udaje jej się to osiągnąć. Motyw fatum pokazuje, że los może być z góry przesądzony i żadne działania nie są w stanie doprowadzić do tego, by go odmienić i przed nim uciec.
Motyw walki
Słowacki zobrazował także motyw walki, którą toczą ze sobą dwa rody, Wenedów i Lechitów. Sama walka jednak nie jest uczciwa, ponieważ z wyniku przepowiedni i fatum przegrywają Wenedowie – naród silniejszy i sprytniejszy. Bohaterowie walczą także z okrutnym przeznaczeniem, z którym nie mają szans.
Motyw władzy
Istotny jest także motyw władzy. Słowacki porównuje ze sobą dwóch królów, Derwida i Lecha. Każdy z nich na swój sposób stara się podejmować decyzje słuszne i korzystne dla swojego ludu. Słowacki pokazuje, że władza to odpowiedzialność za poddanych i ich losy, które są ważniejsze od prywatnych interesów.
Motyw śmierci
W utworze pojawia się także motyw śmierci. W wyniku wróżby Rozy ginie niemal cały ród Wenedów. Pierwsza umiera Lilla, oddając honorowo życie w zamian za śmierć Lechona, syna króla Lecha. Następnie ginie jej ojciec i bracia. Śmierć ukazana jest w dramacie jako coś nieuniknionego.
Motyw ofiary
Słowacki zawarł w swoim dziele także motyw ofiary. Poświęca się Lilla Weneda, która chce ocalić swój lud i rodzinę. Gdy okazuje się, że jej poddani zamordowali syna króla Lecha, to pozwala się zabić Gwinonie. Jej śmierć jest ofiarą, która ma złagodzić rozpacz królowej. Ofiarą fatum pada też niemal cały ród Wenedów, w wyniku czego mają oni później ostatecznie zwyciężyć walkę z Lechitami. Ofiara jest więc istotną częścią pogańskiej mitologii świata przedstawionego.
