Jedną z najważniejszych osób w życiu każdego człowieka jest jego matka. Towarzyszy ona każdemu od pierwszych chwil jego życia, opiekuje się nim i troszczy się o swoje dziecko już do końca swojego życia. Zdarza się też jednak tak, że relacja z matką wygląda zupełnie inaczej i nie jest dla danej osoby źródłem siły, tylko cierpienia. Literatura chętnie ukazuje różne portrety matek, zarówno tych dobrych, jak i tych złych. Zdarza się też tak, że matka staje się w dziele literackim postacią tragiczną. Zaobserwować to można w takich utworach jak „Balladyna” Juliusza Słowackiego, „Dziady” Adama Mickiewicza czy „Przedwiośnie” Stefana Żeromskiego.
W dramacie „Balladyna” postać matki jest szczególnie tragiczna. Stara wdowa chciała jak najlepiej dla swoich córek, Balladyny i Aliny. Okazją na poprawę ich losu okazało się małżeństwo z rycerzem, Kirkorem, jednak tak naprawdę był to początek licznych nieszczęść. Stara wdowa w ich wyniku straciła obie córki. Alina została zamordowana przez Balladynę, a jej matka żyła w przekonaniu, że córka porzuciła ją i uciekła z kochankiem. Z kolei Balladyna po ślubie z Kirkorem zaczęła się wstydzić starej matki i jej wiejskich przyzwyczajeń. Ostatecznie wygnała ją ze swojego zamku, prosto w szalejącą na zewnątrz burzę. Wdowa została więc sama, a gdy domagała się sprawiedliwości za doznane krzywdy, to wzięto ją na tortury, na których wyzionęła ducha. Wdowa poświęciła życie swoim córkom, zwłaszcza Balladynie. Była ona jednak tak egoistyczna i niewdzięczna, że nie potrafiła docenić tego, co zrobiła dla niej stara matka i bardziej liczyły się dla niej pozory. Los starej wdowy-matki z dramatu Słowackiego jest więc prawdziwie tragiczny i okrutny.
W dramacie „Dziady” czytelnik poznaje postać niewidomej pani Rollison. Jej syn został uwięziony przez carskich żandarmów i przez długi czas przebywał w więzieniu, gdzie przesłuchiwano go i torturowano. W pewnym momencie próbowano nawet upozorować jego samobójstwo, ale udało mu się przeżyć. Tymczasem pani Rollison codziennie udawała się do rosyjskich urzędników, prosząc o wolność dla swojego syna. Na dodatek odczuwała jego cierpienie i zdawała sobie sprawę, jaki ból znosi jej dziecko. Rollison był także jedyną opoką swojej matki, bez niego była ona skazana na nędzę. Pani Rollison to przykład tragicznej postaci, matki cierpiącej, która nie jest w stanie pomóc własnemu dziecku. Mimo to każdego dnia poświęcała się i prosiła o łaskę dla niego. Jej działania były jednak skazane na porażkę, co czyni postać tej matki wyjątkowo tragiczną i skrzywdzoną przez niesprawiedliwy los.
„Przedwiośnie” ukazuje tragiczną postać matki Cezarego Baryki, czyli Jadwigę. Gdy jej mąż wyruszył walczyć na wojnie, została sama z synem, który nie szanował jej i nie słuchał. Cezary zafascynowany był komunizmem i nie zwracał uwagi na opinię swojej bardziej doświadczonej życiowo matki. W trakcie rewolucji Jadwiga zmuszona była ciężko pracować, by utrzymać siebie i Cezarego. Praca ponad siły ostatecznie przyczyniła się do jej śmierci. Dopiero wtedy syn zaczął doceniać jej poświęcenie oraz zrozumiał, jak wiele zrobiła dla niego matka.
W literaturze matki często ukazywane są jako postaci tragiczne. Poświęcają się dla swoich dzieci, współodczuwają ich cierpienie oraz robią wszystko, co w ich mocy, by uczynić ich życie lepszym. Nie zawsze spotyka się to jednak z wdzięcznością ze strony dzieci, nie potrafiących zrozumieć, jak wiele poświęciła dla nich matka.