Inspiracje mitologiczne to coś, po co chętnie sięgają artyści z różnych, późniejszych epok. Wykorzystywali oni dawne opowieści o potworach, herosach i bogach, by w ten sposób ukazać pewne uniwersalne dla ludzkości wartości. Zazwyczaj używano licznych nawiązań do mitologii greckiej czy rzymskiej, ale warto pamiętać, że także dawne i owiane legendami losy początków między innymi państwa polskiego można nazwać mitycznymi i po nie także sięgali niektórzy twórcy. Takie inspiracje można odnaleźć w wielu znanych dziełach literackich, gdzie pełnią rozmaite funkcje. Przykładem jest między innymi „Odprawa posłów greckich” Jana Kochanowskiego, „Balladyna” wraz z „Grobem Agamemnona” Juliusza Słowackiego czy też „Oda do młodości” autorstwa Adama Mickiewicza.
„Odprawa posłów greckich” to pierwsze tego typu dzieło w swojej epoce i jeden z najważniejszych utworów, jakie pozostawił po sobie Jan Kochanowski. Jego tematyką jest tytułowa odprawa posłów greckich, jaka miała miejsce tuż przed wybuchem wojny trojańskiej. To historia znana między innymi z „Iliady” Homera, ale Kochanowski wybrał z niej mniej znany aspekt opowieści i zaprezentował go światu we własnej interpretacji. Wydarzenia w jego dramacie rozgrywane są z perspektywy Troi, a konkretnie jej wysoko postawionych polityków, czy wręcz władców, takich jak król Priam czy jego syn, Aleksander.
Kochanowski jednak nie chciał jedynie spopularyzować nieznanego fragmentu historii wojny trojańskiej. Inspiracja mitologią antyczną posłużyła mu jako kostium do komentarza na temat współczesnych wydarzeń. Kochanowski widział bowiem podobieństwa między władcami Troi, a rządzącymi, jacy panowali w czasie jego życia. Poeta zdawał sobie sprawę z zagrożeń, jakie niesie ich beztroska i realizowanie prywatnych interesów kosztem kraju i próbował to pokazać w swoim dramacie, posiłkując się opowieścią o upadku Troi, który miał w jego przekonaniu podobne źródła. Nie mógł jednak wyrazić tego wprost, dlatego swoje obawy i przemyślenia ukrył za tą antyczną i mitologiczną historią, jaka zainspirowała go do napisania dramatu.
„Balladyna” Juliusza Słowackiego to dramat, w którym można wskazać mitologiczne inspiracje, mają one jednak zupełnie inne źródło. Słowacki nie korzysta bowiem ze starożytnych opowieści, za to sięga do tych rodzimych. Na kartach dramatu przywołuje do życia mitologicznych przedstawicieli legendarnej dynastii Popielidów, jacy mieli rządzić państwem polskim w jego początkach. Historia jednak mówi wyraźnie, że władcą Polski był wówczas Mieszko, zatem przedstawione przez Słowackiego historie są faktycznie zaledwie mitem czy legendą.
Słowacki wykorzystał je jednak w określonym celu. Pragnął stworzyć dla Polski jej własną mitologię, opowieść o wielkich, dawnych czasach, gdy rodziła się ona i kształtowała. Pragnął, by w literaturze zapisała się wielka opowieść o królach z rodu Popiela, co mogło wpłynąć na formowanie się tożsamości narodu polskiego i na podarowanie mu niepowtarzalnych i legendarnych korzeni. Słowacki pragnął zatem stworzyć dla Polski coś, czym mogły się poszczycić kraje takie jak Grecja, by w trudnym momencie dziejowym jego ojczyzna miała coś, co łączy ją z przeszłością.
„Grób Agamemnona” to kolejne dzieło Słowackiego i tym razem inspirował się on tradycyjnymi mitologicznymi i antycznymi historiami. To opowieść o grobowcu wodza Achajów spod Troi. Ta historia to jednak dla niego zaledwie pretekst do snucia zupełnie innej opowieści, bliższej jego sercu. W ten sposób Słowacki nawiązuje bowiem do dokonań swoich rodaków i wspomina ojczyznę, będącą w ciężkim położeniu pod zaborami. Nawiązania do znanej mitologii sprawiają, że czytelnik łatwo może się w nich odnaleźć.
„Oda do młodości” to dzieło, w którym Mickiewicz sięga jeszcze po antyczne nawiązania, kojarzące się z odrzucanym przez romantyków klasycyzmem. Robi to, by ożywić swoją opowieść i w pełni oddać charakter młodości, jaką opisuje w swoim utworze. Nawiązuje też do prometeizmu, czyli poświęcenia jednostki dla ogółu, co dalej znajduje rozwinięcie w jego kolejnych dziełach i idei mesjanizmu polskiego.