Tango – konflikt pokoleń w utworze

Autor: Marta Grandke

„Tango” autorstwa Sławomira Mrożka po raz pierwszy opublikowano w roku 1964, a już rok później wystawiono je na deskach teatru. Jest to jeden z najważniejszych dramatów polskiej literatury i przekazuje wciąż aktualne wartości. Autor opisał w nim liczne napięcia społeczne, ale głównym motywem, który pojawia się w tekście, jest odwrócony konflikt pokoleń. Mrożek ukazał bowiem świat, który ukształtował się po rewolucji społecznej, która miała znaczący wpływ na kolejne pokolenia.

Odwrócony konflikt pokoleń, jaki wyróżnić można u Mrożka, polega na tym, że rodzice i dzieci zamieniają się miejscami. Przyjmuje się, że to zazwyczaj młodsze pokolenia żądają swobody i zniesienia zasad, chcą przekraczać granice narzucone im przez starszych i nie uznają ustalonego przez poprzednie pokolenia ładu. Starsi z kolei są bardziej konserwatywni, trzymają się obyczajów i tradycji, cenią sobie reguły i te wartości starają się wpoić swoim potomkom. U Mrożka w „Tangu” zachodzi coś zupełnie odwrotnego.

W dramacie starsze pokolenie reprezentowane przez Eleonorę i Stomila jest awangardowe i wyzwolone. Za młodu rodzice Artura buntowali się przeciwko wszelkim zasadom. Sądzili, że tylko absolutna wolność może dać człowiekowi szczęście. Odrzucali konwenanse, nie szanowali tradycji, nie stosowali się do obyczajów. W wyniku tego buntu udało im się stworzyć świat bez żadnych reguł czy zasad, w którym panuje absolutna wolność. Nie jest ona jednak wyzwalająca, za to narzuca nowe ograniczenia. Przekonuje się o tym właśnie ich syn, Artur, który dochodzi do wniosku, że nie jest w stanie wpisać się w założenia dotyczące tego, jaki powinien być młody człowiek. Nie zostało mu już bowiem nic, przeciwko czemu miałby się buntować, nie ma żadnych zasad do złamania i żadnych autorytetów do obalenia. Artur reaguje na to gniewem i frustracją, nie docenia tego, jak zmienili rzeczywistość jego rodzice. Jego reakcją na to jest także bunt, ale nie klasycznie rozumiany, czyli obrócony przeciwko staremu porządkowi rzeczy. Wręcz przeciwnie – Artur chce jego przywrócenia, życzy sobie powrotu konwenansów i tradycji, chciałby, by jego życie było ściśle ograniczane przez reguły, które są mu narzucone i których musi przestrzegać. W ten sposób wyraża on swój gniew wobec tego, że rodzice odebrali mu możliwość naturalnego sprzeciwu wobec świata, który go ogranicza. Wyraża więc swoje rozgoryczenie w zupełnie inną drogą.

Opisany przez Mrożka odwrócony konflikt pokoleń jest głównym motywem napędzającym wszystkie wydarzenia dramatu. Artur próbuje za wszelką cenę przywrócić dawny świat i szuka sojuszników, na przykład przekonując do swoich racji wujka Eugeniusza. Stara się wprowadzić od nowa w życie, mimo oporu ze strony reszty rodziny. Ma temu służyć między innymi ślub z młodszą od niego kuzynką, Alą. Działania Artura są jednak odosobnione i chłopak nie jest w stanie odmienić rzeczywistości. Ostatecznie ginie jako przegrany z rąk kochanka matki, Edka. Zabija go więc konflikt klasowy między inteligencją a niższą klasą społeczną, którą Edek reprezentuje.

Dodaj komentarz