Groteska to znana kategoria estetyczna, w której w jednym dziele łączą się ze sobą elementy sprzeczne, takie jak na przykład tragizm i komizm, strach i śmiech, piękno i brzydota. W ten sposób uzyskuje się niesamowity i oryginalny efekt, który może poruszyć odbiorcę i umożliwić przedstawienie pewnych absurdów otaczającego twórcę świata. Groteska stała się znanym elementem kreacji wykorzystywanym między innymi w dziełach literackich. Pisarze wykorzystywali ją, by uwypuklić pewne aspekty tworzonego przez siebie świata i kreowanych bohaterów. Widoczne jest to w takich dziełach jak „Ferdydurke” Witolda Gombrowicza, „Tango” Sławomira Mrożka, „Szewcy” Witkacego czy „Kartoteka” Tadeusza Różewicza.
„Ferdydurke” to najbardziej znana powieść Gombrowicza i świat przedstawiony w niej opiera się na absurdzie połączonym z tragedią. Dzieło to należy bowiem do przedstawicieli literatury awangardowej, a jedną z jej cech rozpoznawczych jest właśnie groteska. Gombrowicz stworzył zatem świat przedstawiony, który doświadcza deformacji i zniekształcenia, na przykład główny bohater jest dorosły, a mimo to trafia z powrotem do szkoły i jest tam traktowany jak każdy inny uczeń.
Ludzie cechy są wyolbrzymione i jaskrawe do tego stopnia, że stają się wręcz komiczne. Opisywane wydarzenia w prawdziwym świecie po prostu nie miałyby szans się wydarzyć. Należy do nich między innymi powrót Józia do szkoły czy zgwałcenie Syfona przez uszy, który po tym wydarzeniu popełnił samobójstwo, ponieważ nie mógł tego znieść. Bohaterowie powieści „Ferdydurke” właściwie nie są prawdziwymi ludźmi, a raczej parodiami wartości, które chcą sobą reprezentować, tak jak nowoczesna rodzina Młodziaków, która staje się postępowa aż do przesady. Podobnie przejaskrawiony i groteskowy jest obraz szlachty w ujęciu Gombrowicza. Taki zabieg ma na celu zwrócenie uwagi na dane cechy i pokazanie, że nawet bez ich przejaskrawienia są one na swój sposób komiczne, absurdalne i niepożądane.
„Tango” to także przykład groteski w świecie, w którym przerażające wydarzenia mieszają się z komicznymi, absurdalnymi sytuacjami. Już samo założenie, że główny bohater nie ma się przeciwko czemu buntować, zatem pragnie na złość rodzicom przywrócić w świecie ład i porządek, jest groteskowe i pokazuje w sposób wyolbrzymiony najważniejsze założenia przedstawionej rzeczywistości. Groteskowy jest też Edek w za ciasnej marynarce, jednak łączy się to z faktem, że przed chwilą ściągnął ją z zabitego przez siebie Artura.
Tak samo śmieszyć może jego taniec z wujkiem Eugeniuszem, ale w istocie jest to groteskowy pokaz siły, zaznaczający, kto znajduje się obecnie wyżej w hierarchii społecznej. Mrożek w ten sposób wyolbrzymia, ale też i sygnalizuje pewne społeczne problemy, takie jak na przykład narodziny anarchii czy upadek dotychczasowych elit intelektualnych. Autor zbudował świat na opak, odwrotnie do tego, co czytelnik już zna, by ukazać mu problemy tego faktycznego świata, w jakim żyje on każdego dnia.
Groteska pojawia się także w dramacie „Szewcy” autorstwa Witkacego. W tym świecie dokonano dekonstrukcji wszystkiego, co czytelnik zna z otaczającej go rzeczywistości. Witkacy bawi się także językiem, deformuje go i sprawia, że brzmi on groteskowo, by za jego pomocą zwrócić uwagę czytelnika na różnego rodzaju zjawiska. Postaci dramatu często zachowują się w sposób irracjonalny. W ten sposób Witkacy uwalniał ideę od balastu rzeczywistości. Groteska miała mu zatem pomóc w uzyskaniu czystej formy, której autor poszukiwał.
W dziele Różewicza „Kartoteka” groteska dotyczy już konstrukcji głównej postaci, która nie ma własnej, spójnej tożsamości. W tym świecie każdy też jest bardzo zajęty, ale ostatecznie okazuje się, że nic ważnego nie robi. Świat sprawia wrażenie realnego, ale bliższe przyjrzenie mu się ujawnia, że jest to jedynie groteska, smutna imitacja, ujawniająca wszelkie jego wady. Kondycja bohaterów ujawnia także stan świata – dopóki oni są złamani, smutni i mali, otaczająca ich rzeczywistość też taka wciąż będzie i nic nie zmieni się na lepsze.