Pieśni Horacego to niezwykłe dzieła liryczne, które przejawiają filozoficzne przemyślenia nad przemijaniem i przyjmowaniem losowych zdarzeń. Horacy wyróżnia się na tle autorów antycznych – śmiało szerzy swój światopogląd, a jego utwory cieszą się ogromną popularnością i ponadczasowym przesłaniem.
Do Leukonoe – analiza i środki stylistyczne
„Do Leukonoe” to przykład liryki zwrotu do adresata, inaczej liryki inwokacyjnej. Możemy domyślić się, że adresatką pieśni jest kobieta, o imieniu Leukonoe. Prawdopodobnie jest postacią fikcyjną, ponieważ w życiorysie Horacego nie znajdujemy wzmianki, na temat kobiety o takim imieniu. Imię to wywodzi się z greki, leukos, oznacza kogoś naiwnego lub prostego, natomiast nus to umysł. Leukonoe to zatem dziewczyna naiwna, prostoduszna, kobieta o prostym rozumowaniu.
Utwór nie został podzielony na strofy, składa się z 12 wersów, które naprzemiennie są jedenasto- lub trzynastozgłoskowcami. Zastosowano rymy parzyste.
Ciekawym środkiem stylistycznym jaki napotykamy w utworze, są apostrofy, czyli zwroty bezpośrednie, np. „nie pytaj”, „nie dociekaj”. W wierszu znajdujemy również epitety, np. „złudna przyszłość”, „wyrok boży” oraz metafory, np. „ co teraz wichrem wełny morskie wzdyma”.
Do Leukonoe – interpretacja utworu
Filozofia stoicyzmu
Część utworu poświęcona jest jasnym instrukcjom dotyczącym przyjmowania wszystkich przeciwności losu ze spokojem, „ lepiej tak przyjąć wszystko, jak się zdarzy”. Jest to typowa postawa filozofii stoickiej, według której człowiek powinien ze spokojem, pokorą i opanowaniem, przyjmować wszystko, nawet przeciwności losu, czy śmierć. Poucza Leukonoe, aby nie szukała odpowiedzi u „ babilońskich wróżbiarzy”. Babilończycy słynęli niegdyś ze swoich zdolności wróżbiarskich, interesowali się szeroko pojęta ezoteryką, horoskopami, zaglądaniem w ludzka przyszłość.
Podmiot liryczny zdaje się uznawać tego typu praktyki za naiwne i niewarte zachodu. W jego przekonaniu ludzie powinni zwracać większa uwagę na to co dzieje się tu i teraz. Dla stoika próba zaglądania w przyszłość, jest nierozsądna. Dobro moralne płynie z apatii, opanowania, spokoju wewnętrznego. To co przyniesie los jest nieuchronne, po co więc nadmiernie egzaltować się przyszłością? Ważne, aby panować nad sobą tu i teraz, potrafić powstrzymać natłok uczuć i myśli.
Filozofia epikureizmu
Podmiot liryczny radzi także, aby czerpać radość z małych przyjemności, radzi łapać każdy dzień i wynosić z niego same pozytywy. „Więc łap dzień każdy, a nie wierz ni trochę. W złudnej przyszłości obietnice płoche”. Epikurejczycy kierowali się zasadą „Carpe Diem” , co znaczy chwytaj dzień. Odrzucali troski oraz zbytnie rozmyślanie nad tym, na co zwyczajnie nie mamy wpływu. Życie jest kruche, ulotne, powinniśmy więc cieszyć się trwającą chwilą. Podmiot liryczny podkreśla, ze czas płynie nieubłaganie, „mknie rok za rokiem, jak jedna godzina”. Zatem dziewczyna nie powinna martwic się o przyszłość, tylko czerpać radość z życia tu i teraz, które płynie bardzo szybko.
Filozofia złotego środka
Analizując utwór „Do Leukonoe” można dojść do wniosku, że przejawia on filozofię łączącą powściągliwość emocjonalną, zachowanie spokoju niezależnie od sytuacji, z czerpaniem radości dnia codziennego. Podmiot liryczny wyraża pochwałę dla postawy, kiedy to człowiek cieszy się prozą życia, teraźniejszością, nie wybiega w przyszłość. Liczy się dla niego tu i teraz. Odczuwa spełnienie żyjąc chwilą. Cieszy go postawa opanowania, spokoju wewnętrznego.
Takie idee przyświecają filozofii złotego środka, którą Horacy upodobał sobie tak bardzo, że możemy również spotkać ją pod inną nazwą, pochodząca od jego imienia – horacjanizmu. Filozofia złotego środka to swoiste połączenie dwóch antycznych filozofii – epikureizmu i stoicyzmu, które odnajdujemy właśnie w utworze „Do Leukonoe’. Horacjanizm stał się z czasem także nurtem literackim, inspirowanym twórczością Horacego. Wśród Polaków przedstawicielem tego stylu, był między innymi Jan Kochanowski.
Podsumowanie
Podmiot liryczny potępia naiwne poszukiwanie wiedzy na temat przyszłości. Krytykuje wróżbiarstwo babilońskie. Być może to właśnie tłumaczy znaczenie imienia adresatki wiersza Leukonoe, które może oznaczać między innymi naiwną dziewczynę. Chęć zgłębienia tajemnic przyszłości, zbytnie wybieganie myślami do przodu, brak skupienia nad życiem teraźniejszym i nieczerpanie radości z trwającej chwili, kłóci się z filozofią stoicyzmu i epikureizmu, których wyjątkowe połączenie dało życie kolejnej szczególnie uwielbianej przez naszego autora filozofii – horacjanizmowi.
„Do Leukonoe ” to jeden z tych utworów, które zapraszają nas do dyskusji i wymiany poglądowej. Nie każdy przecież zgodzi się z postawą odrzucającą zainteresowanie przyszłością. Żyją wśród nas także zwolennicy wróżbiarstwa, czy jasnowidzenia. Innym ciężko jest odrzucić silne emocje, nie potrafią żyć według wskazówek stoików. Zatem Horacy stworzył dzieło ponadczasowe. Po wielu wiekach od napisania utworu, skłania nas on do refleksji, rozmowy, zastanowienia. To niezwykłe, że poeta antyczny stworzył niegdyś dzieło o tematyce, tak aktualnej w naszych czasach.