Motyw sztuki i artysty wielokrotnie pojawiał się w różnego rodzaju dziełach literackich, od samego początku ich istnienia. Artyści często bowiem są fascynującymi postaciami o bogatych życiorysach. Ci spośród nich, którzy zajmują się literaturą, lubią także opowiadać o sobie i o swojej pracy w dziełach, które tworzą. Motyw artysty jako bohatera literackiego znaleźć więc można w takich dziełach jak młodopolski dramat Stanisława Wyspiańskiego „Wesele” oraz romantyczny utwór „Nie-boska komedia” autorstwa Zygmunta Krasińskiego.
W dramacie „Wesele” odnaleźć można wiele postaci, które są powiązane ze sztuką. Jednym z nich jest Poeta, inspirowany postacią Kazimierza Przerwy-Tetmajera, który gościł na weselu Lucjana Rydla i Jadwigi Mikołajczykówny. Był on przyrodnim bratem Włodzimierza Tetmajera, w dramacie znanego jako Gospodarz. Sam Rydel zresztą też był przedstawicielem artystów. Postać Poety wiernie oddaje to, jak w czasach Wyspiańskiego zachowywał się i postrzegany był artysta. Wiązano go z nurtem dekadencji, pesymistycznym spojrzeniem na świat i z niepokojem z powodu końca wieku oraz tego, co czeka społeczeństwo w przyszłości. Poeta pełen jest melancholii, co w przypadku Kazimierza Przerwy-Tetmajera miało także odbicie w jego twórczości. Postać artysty w „Weselu” wszędzie szuka też poezji i natchnienia, widzi świat inaczej niż reszta gości. Ma on także przeczucie nadchodzącej katastrofy, której nie da się już zapobiec. Wielu poetów, w tym Przerwa-Tetmajer, szukało ulgi w prostych rozrywkach, takich jak kontakty z płcią przeciwną czy też spożywanie alkoholu. ich poezja przestała inspirować innych do działania, na przykład nie zagrzewała już do walki o wolność ojczyzny. Wyspiański wiernie odwzorował więc członków środowiska, z którego sam się wywodził.
Innym przykładem bohatera literackiego, który był artystą, jest Hrabia Henryk z „Nie-boskiej komedii” Zygmunta Krasińskiego. Jest to człowiek całkowicie skupiony na swojej poezji i uważa, że jej tworzenie jest jego powołaniem. Samą poezję widzi jako coś ważnego i szlachetnego, prawdziwy cel w życiu. By ją tworzyć porzuca swoją rodzinę – żonę i małe dziecko – udając się za Dziewicą, piękną kobietą, która w jego przekonaniu uosabia poezję. Szybko jednak okazuje się, że jego marzenia były tak naprawdę kłamstwami. Hrabia Henryk został oszukany i zwiedziony przez szatana pod przykryciem poezji. Hrabia Henryk nigdy tak naprawdę nie był poetą, mimo iż bardzo tego chciał. Za to prawdziwym artystą okazuje się być jego syn, Orcio, obdarzony darem tworzenia poezji. Okazuje się jednak, że jest to dar, za który dziecko płaci wysoką cenę.
Prawdziwa poezja nie jest więc przyjemnością, a przekleństwem, a życie artysty nie jest łatwe. Hrabia Henryk przekonuje się o tym w bolesny sposób, podobnie jego syn. Jest on co prawda wyróżniony przez samego Boga, ale płaci za to wysoką cenę, między innymi samotnością i odrzuceniem przez innych.
W literaturze można więc znaleźć różne przedstawienia wizerunku artysty. Często skupiają się one na roli, jaką powinien on pełnić w społeczeństwie oraz czego dotyczyć powinny jego dzieła. W przypadku „Wesela” Wyspiański opisał, jak artyści powoli zdegradowali się, a ich rola przestała być dla społeczeństwa istotna. W „Nie-boskiej komedii” z kolei Krasiński ukazał człowieka, który bardzo chciał być artystą, ale nie był w stanie zrozumieć tej roli i podołać jej. Każdy z tych obrazów mówi czytelnikowi o jednym z aspektów bycia artystą i tworzenia dzieł.