Społeczeństwo w dużej mierze opiera się o przyjęte wcześniej założenia i normy moralne, do których powinni stosować się wszyscy jego członkowie. W ten sposób codzienne życie porządkują jasne zasady, wszystko ma swoje granice i ludzie wiedzą, jak się w ich obrębie poruszać. Wraz ze zmianą czasów i rozwojem ludzkości pewne normy społeczne stają się jednak przestarzałe i konieczna jest ich aktualizacja lub wręcz zniesienie ich. Jest to dylemat, który rozpoczyna dyskusję, czy dane normy społeczne porządkują ludzkie życie, czy też raczej przyczyniają się do jego ograniczenia. Odpowiedzi na to pytanie poszukiwało wielu twórców. Refleksje na ten temat można znaleźć zatem w takich dziełach jak „Tango” Sławomira Mrożka, „Lalka” Bolesława Prusa, „Nie-boska komedia” Zygmunta Krasińskiego czy „Moralność pani Dulskiej” Gabrieli Zapolskiej.
„Tango” Mrożka to świat, w którym wszelkie normy społeczne zostały zniesione przez pokolenie rodziców głównego bohatera, Artura. Eleonora i Stomil przynależeli do awangardy, która buntowała się przeciwko wszelkim ograniczeniom, zasadom, tradycjom i ostatecznie doprowadziła do zapanowania wręcz anarchii, wolności absolutnej.
W związku z tym Artur nie ma przeciwko czemu się buntować. Pozbawiono go jednego z aspektów młodości, przez który przechodzi niemal każdy. Artur zatem szuka drogi dla siebie i znajduje ją w odwróconym buncie – chce powrotu norm, obyczajów i zasad. Jego rodzina bowiem żyje bez jakichkolwiek regulacji. Nikt nie spełnia tam przypisanych sobie ról społecznych, matka jawnie romansuje z Edkiem – przedstawicielem klasy niższej – i nikt nie podchodzi do życia tak poważnie, jak Artur.
Chaos ten doprowadza chłopaka do rozpaczy i próbuje on siłą przywrócić w domu porządek, chociażby zmuszając rodzinę do noszenia strojów stosownych do ich wieku, roli czy statusu. W Arturze jest więc głęboka potrzeba życia w świecie uporządkowanym i zrozumiałym, z jasno wytyczonymi granicami. Próby stworzenia go kończą się jednak śmiercią chłopaka. Zabija go Edek, wpuszczony do rodzinnego domu Artura przedstawiciel klasy niższej, który nie waha się przemocą zmienić hierarchii społecznej i przejąć władzy.
„Lalka” to opowieść o społeczeństwie klasowym, w którym normy społeczne silnie regulują życie obywateli, często nawet w ograniczający ich sposób. Przykładem tego jest zajmujący się handlem i pochodzący z ubogiej szlachty Stanisław Wokulski. Zakochał się on w Izabeli Łęckiej, która z kolei była przedstawicielką arystokracji. Na drodze handlu Wokulski dorobił się większego majątku niż ten, którym dysponowali Łęccy, ale normy społeczne nie pozwalały na jego małżeństwo z arystokratką, był bowiem źle urodzony.
Faktyczny status Wokulskiego nie miał tu nic do rzeczy, ponieważ rodzina, w której się urodził, automatycznie skreślała go w oczach Łęckiej jako potencjalnego męża. Normy społeczne pod tym względem wydawały się zatem absurdalne i mocno ograniczające. Wokulski dostrzegał też bezsensowne konwenanse, jakie panowały wśród arystokracji i zaprzątające ją zamiast naprawdę ważnych, społecznych kwestii.
„Nie-boska komedia” Krasińskiego ukazuje strach arystokracji przed upadkiem ustalonych przez nią norm społecznych. Widać to w jego wizji rewolucji, w której klasy niższe próbują uczynić świat sprawiedliwym dla siebie. Krasiński widzi w tym zagrożenie, ponieważ w jego przekonaniu normy społeczne to boski porządek, którego nie należy naruszać, nawet jeśli krzywdzi się w ten sposób całe grupy społeczne i wyzyskuje ich pracę.
„Moralność pani Dulskiej” to przykład dzieła, w której normy społeczne są przekraczane i wykorzystywane. Zbyszek, syn tytułowej pani Dulskiej, romansuje ze służącą, przez co zachodzi ona w ciążę. Jego czyny są moralnie wątpliwe, ale nie to oburza jego matkę. Przede wszystkim dba ona o to, jak będzie się prezentowała w oczach sąsiadów. Normy społeczne są zatem dla niej narzędziem ukrywania swej własnej zakłamanej moralności i do prób kontrolowania rodziny i do wymuszania na niej konkretnych działań, które przynoszą jej korzyści.