Miłość ma różne oblicza, o czym wie każdy, kto się z nią spotkał. Jest to jedno z najważniejszych i najsilniejszych uczuć, których doświadcza w swoim życiu człowiek i w związku z tym od zawsze fascynowała ona między innymi artystów. Twórcy literatury wielokrotnie inspirowali się miłością, dlatego w wielu utworach znaleźć można szczegółowe portrety zakochanych osób. Obrazy te różnią się od siebie, każda epoka bowiem inaczej zapatrywała się na to, jak powinien się zachowywać człowiek prawdziwie zakochany. Wizerunek osób owładniętych miłością odnaleźć można w takich dziełach jak „Lalka” Bolesława Prusa, „Dziady” Adama Mickiewicza oraz „Potop” Henryka Sienkiewicza.
W powieści „Lalka” zakochany jest główny bohater, Stanisław Wokulski, kupiec wywodzący się ze zubożałej szlachty. Jego wybranką jest z kolei arystokratka, Izabela Łęcka, która widzi małżeństwo raczej jako korzystną transakcję finansową i szuka kandydata na męża ze swojej klasy społecznej. Wokulski nie jest dla niej odpowiednim adoratorem, ale miłość pcha go do kolejnych starań, by wzajemność Łęckiej pozyskać. Gromadzi w tym celu znaczny majątek, spłaca długi ojca Łęckiej i kupuje po zawyżonej cenie jej rodzinną kamienicę. Mimo to jego uczucia pozostają nieodwzajemnione. Jednak Izabela zaręcza się z Wokulskim, jednak na jaw wychodzi fakt, że nie powstrzymało jej to przed flirtami z jej kuzynem Starskim. Wokulski jest tak zakochany, że informacja ta łamie go i odbiera mu chęć do dalszego życia. Miłość była więc dla niego wszystkim i nie potrafił dalej istnieć, gdy stracił wszelką nadzieję na to, że Izabela kiedykolwiek go pokocha, a jego marzenia się spełnią. Pod wpływem gwałtownych emocji Wokulski próbuje się zabić, co pokazuje, jak silne było uczucie, które żywił do Izabeli.
W romantycznym dramacie „Dziady” również mamy do czynienia z głównym bohaterem, który żywi ogromną i niespełnioną miłość do swojej wybranki. Ukochana Gustawa wybiera innego mężczyznę, co w mężczyźnie także wyzwala zachowania samobójcze. Nie jest on w stanie bowiem ukoić targającego nim żalu. To niespełnione uczucie sprawia, że Gustaw symboliczne musi się narodzić na nowo jako Konrad, który porzuca rolę wzgardzonego kochanka i staje się duchowym przewodnikiem całego narodu. Jego miłość do ukochanej była jednak typowym wyobrażeniem miłości romantycznej – rozpaczliwej, nieszczęśliwej i niespełnionej, która musi się mierzyć z wieloma przeciwnościami. Odrzucony Konrad reaguje gwałtownie, impulsywnie i chce odebrać sobie życie, nie widząc dla siebie przyszłości bez wybranki.
Z kolei Sienkiewicz w powieści „Potop” ukazał bohatera, który pod wpływem miłości przechodzi znaczną przemianę charakteru. Andrzej Kmicic początkowo jest awanturnikiem, któremu nie jest obca przemoc. Nie akceptuje tego jego ukochana Oleńka Billewiczówna, która widzi w nim złego człowieka i zdrajcę ojczyzny. Pod wpływem miłości do niej Kmicic zmienia się, staje się prawdziwym patriotą i lepszym człowiekiem, który za ojczyznę jest gotów nawet życie oddać. Jako pan Babinicz konsekwentnie i ciężko pracuje nad tym, by odpokutować swoje grzechy, co ostatecznie udaje mu się. Oleńka gotowa jest bowiem ostatecznie wyjść za nowego Kmicica i docenia jego zasługi dla kraju.
Różne są więc oblicza człowieka zakochanego i różnie miłość potrafi wpływać na ludzkie życie. Czasami jest destrukcyjną siłą, pchającą go w objęcia rozpaczy, a w innych przypadkach staje się siłą napędową, umożliwiającą człowiekowi pracę nad poprawą swojego charakteru.