Symboliczne znaczenie przedmiotów w utworze literackim. Omów zagadnienie na podstawie Wesela Stanisława Wyspiańskiego. W swojej odpowiedzi uwzględnij również wybrany kontekst.

Autor: Marta Grandke

W dziełach literackich często czytelnik musi odszukać znaczenie danego utworu, które nie jest dla niego dostępne na pierwszy rzut oka. Autorzy posługują się bowiem symbolizmem i oprócz dosłownej treści zawierają też w swoich utworach dodatkowe znaczenia i interpretacje. Symbolizm ten może ukrywać się w wielu miejscach – w postaciach, w konkretnych scenach lub w przedmiotach. Bardzo często konkretne rzeczy prowadzą czytelnika do odmiennego odczytania treści. Symboliczne przedmioty, które wpływają na interpretację całego utworu, znaleźć można w „Weselu” Stanisława Wyspiańskiego czy też w „Lalce” Bolesława Prusa.

„Wesele” Stanisława Wyspiańskiego powstało w epoce Młodej Polski, gdy symbolizm był popularny wśród twórców. Autor na pierwszy rzut oka stworzył opowieść o weselu z okazji ślubu krakowskiego artysty z chłopką. Jednak pod tą dosłowną opowieścią kryje się się też próba zdiagnozowania problemów społecznych i politycznych polskiego narodu. Wyspiański także posługiwał się symbolizmem, który objawia się między innymi poprzez użycie znaczących przedmiotów. Dodatkowych znaczeń doszukiwać się można w takich przedmiotach jak złoty róg, kaduceusz, czapka z pawimi piórami czy sznur. Każdy z nich powiązany jest z konkretnym gościem weselnym oraz zjawą, która go nawiedziła.

I tak złoty róg miał być symbolem wezwania Polaków do działania i zorganizowania powstania narodowego. Kaduceusz wręczony został dziennikarzowi, który z jego pomocą miał wpływać na opinię publiczną i był symbolem posłańca. Czapka z pawimi piórami z kolei jest interpretowana jako symbol przywiązania przywiązania do spraw materialnych i bogactwa, zamiast walki o większą ideę. Sznur symbolizował niewolę Polaków i ich bezradność. Był wszystkim tym, co im zostało w związku z ich bezradnością. Śledząc ukryte znaczenia wspomnianych przedmiotów, można odczytać „Wesele” nie jako opowieść o zabawie, ale jako trafną diagnozę stanu polskiego społeczeństwa w czasie zaborów.

W pozytywistycznej powieści „Lalka” symbolizm konkretnego przedmiotu jest ukryty już w jej tytule. Mowa oczywiście o lalce, która w utworze pojawia się dosłownie i jest przedmiotem sporu między baronową Krzeszowską, która oskarżyła o jej kradzież panią Stawską. Lalka nie była jednak tylko zabawką – mówi się bowiem, że symbolizuje ona Izabelę Łęcką, która była podobnie nieczuła, zimna i równie pusta, co piękna.

Inna interpretacją tego symbolu może być ta, w której Wokulski, zakochany w Łęckiej, stał się w jej rękach lalką, posłusznie spełniającą jej polecenia. Odczytanie to rozszerzyć można na wszystkich bohaterów, którzy są marionetkami w teatrze życia, a całe ich istnienie sprowadza się do grania z góry narzuconej roli. Lalka prowadzi więc do odczytania przesłania całego utworu, który pokazuje, jak niewiele w życiu człowieka zależy od niego samego. Jest to także symbol uniwersalny, który pasuje do losów wielu postaci i sprawia, że łączą się one w jednej zbiorczej interpretacji, dzięki której można wyprowadzić uniwersalne wnioski dotyczące życia ludzkiego.

Symboliczne znaczenie przedmiotów w utworze literackim jest więc bardzo istotne. Może ono prowadzić czytelnika do ukrytej przez twórcę interpretacji i wzbogacać dzieło o dodatkowe znaczenia, których nie chciał on lub nie mógł przedstawić w treści dosłownie. Warto więc w trakcie lektury zwracać na nie uwagę i śledzić, czy nie łączą się one ze sobą, tworząc w ten sposób ukrytą dodatkową warstwę znaczeniową. 

Dodaj komentarz