Róż­ni­ce i po­dzia­ły spo­łecz­ne jako źró­dło kon­flik­tów. Omów za­gad­nie­nie na pod­sta­wie Przed­wio­śnia Ste­fa­na Żerom­skie­go. W swo­jej od­po­wie­dzi uwzględ­nij rów­nież wy­bra­ny kon­tekst.

Autor: Marta Grandke

Nie od dziś wiadomo, że podziały klasowe w społeczeństwie przyczyniają się do wielu napięć i konfliktów. Mogą one być nawet powodem powstań, rewolucji i zbrojnych czynów, których celem jest uzyskanie wolności oraz przywilejów przez ubogie masy, uciskane przez uprzywilejowane klasy, takie jak arystokracja czy bogaci kapitaliści. Motyw takich konfliktów i napięć często pojawia się w wielu dziełach literackich, w których autorzy dostrzegali to, co dzieliło narody i sprawiało, że niemożliwa była współpraca i zjednoczone działanie na rzecz ojczyzny. Widoczne jest to w takich dziełach jak „Przedwiośnie” Stefana Żeromskiego, „Nie-boska komedia” Zygmunta Krasińskiego, „Lalka” Bolesława Prusa czy też „Wesele” Stanisława Wyspiańskiego.

W powieści „Przedwiośnie” autor opisał bolszewicką rewolucję, opartą o ideały komunistyczne, zakładające walkę klas. Rewolucjoniści chcieli zniszczyć i zmiażdżyć szeroko rozumianą burżuazję, odebrać jej kapitał oraz przywileje i oddać to wszystko w ręce klasy robotniczej. Przynajmniej tak brzmiały ich założenia, jednak w trakcie rewolucji wszystko wymknęło się spod kontroli. Jednak jej źródłem były napięcia klasowe, między uprzywilejowaną grupą, która miała władzę nad życiem innych i nad zasobami, a robotnikami, pozbawionymi dostępu do tego wszystkiego, zmuszonymi żyć według zasad ustalanych przez innych. Myśl, by szanse te wyrównać i zaprowadzić większą sprawiedliwość w świecie była szlachetna, jednak jej wykonanie okazało się być potworną karykaturą założeń, które światu przedstawiali komuniści. Wszystko to miało swoje źródła w przemianie społecznej i rewolucji przemysłowej XIX wieku, która jednym przyniosła bogactwo, innym zaś nieludzkie warunki pracy i życia.

Romantyczny dramat „Nie-boska komedia” również ukazuje konflikty i napięcia między uprzywilejowaną arystokracją a ubogą grupą chłopstwa i służących. Nierówności społeczne i ekonomiczne doprowadziły wreszcie do rewolucji, w trakcie której próbowano zaprowadzić między ludźmi większą sprawiedliwość i równość. Rewolucję opisuje jednak autor pochodzący z arystokracji, dlatego też przedstawiana jest ona jako krwawe i zepsute narzędzie, godzące w przyrodzony porządek świata, zaś ludzie buntujący się przeciwko niesprawiedliwości i nierówności są ukazani jako bezmyślne, okrutne masy. Nierówności są w perspektywie Krasińskiego czymś naturalnym i słusznym. 

Z kolei „Lalka” ukazuje nierówności społeczne jako coś, z czym pozytywiści chcieli walczyć poprzez wprowadzenie takich pojęć jak praca organiczna i praca u podstaw. Społeczeństwo działające jak jeden organizm miało przynieść korzyści wszystkim jego członkom. Niestety, w dziele Prusa widać, że tylko niektórzy stosowali się do tych założeń. Arystokracja nie widziała powodów do dzielenia się z innymi swoimi przywilejami i pogardzała niższymi klasami, co było widoczne w stosunku Izabeli Łęckiej do Stanisława Wokulskiego. Postawa taka była więc źródłem wielu konfliktów i nieszczęść, jak na przykład w małżeństwie baronostwa Krzeszowskich.

„Wesele” Stanisława Wyspiańskiego ukazuje pozornie pojednanie się inteligencji z chłopstwem, wyrażone zawarciem związku małżeńskiego między przedstawicielami obu grup. Jednak mimo wspólnej zabawy na weselu widać, że wciąż żywe są między nimi konflikty i pretensje. Inteligencja wciąż żyje wspomnieniami o okrutnej rabacji galicyjskiej, a chłopi z kolei wciąż czuli się traktowani z wyższością. W wyniku tych napięć i konfliktów społeczeństwo polskie nie jest w stanie zebrać się, by razem działać na rzecz odzyskania przez Polskę niepodległości, na przykład organizując kolejne powstanie narodowe.

Jak widać, w literaturze zapisano wiele obrazów konfliktów społecznych i nierówności, wywodzących się z różnic klasowych i w większości przypadków wywoływały one raczej bunt i niezadowolenie niż spotykały się z powszechną akceptacją i uznaniem. 

Dodaj komentarz