Symboliczny sens tańca. Omów zagadnienie na podstawie Wesela Stanisława Wyspiańskiego. W swojej odpowiedzi uwzględnij również wybrany kontekst.

Autor: Marta Grandke

Taniec powszechnie kojarzy się z rozrywką, zabawą i z aktywnym spędzaniem czasu z innymi ludźmi. Jednak może on mieć także głębsze znaczenie, zanurzone w kulturze, tradycji i literaturze. Często bywa wykorzystywany przez autorów dzieł literackich jako symbol ukrytych znaczeń, których czytelnik musi się w tekście doszukać. W ten sposób staje się on jednym z wielu sposobów komunikacji między bohaterami oraz między odbiorcą a twórcą. Taniec symbolizuje w literaturze wiele znaczących rzeczy, a przykłady tego znaleźć można w dziełach różnych epok, na przykład w „Weselu” Stanisława Wyspiańskiego, w „Tangu” Sławomira Mrożka czy w „Panu Tadeuszu” Adama Mickiewicza.

Młodopolskie „Wesele” Wyspiańskiego powszechnie kojarzone jest z chocholim tańcem, który uwięził gości weselnych. Zostali oni zahipnotyzowani muzyką Chochoła, niezdolni do samodzielnego ruchu i zaczęli poruszać się w transie, tańcząc do niezwykłej melodii. Nie był to jednak zwykły taniec, a raczej symbol tego, w jakim stanie znajdowało się polskie społeczeństwo po ponad stu latach zaborów. Goście weselni reprezentowali bowiem cały naród, a ich taniec – podejmowaną aktywność. Symbolizował więc on bezradność, marazm i bierność, w jakich pogrążyli się Polacy, niezdolni do zorganizowania kolejnego powstania narodowego. Z drugiej strony zaś symbolizuje on oczekiwanie na lepsze czasy, w których możliwa będzie walka i odzyskanie przez Polskę niepodległości. Taniec był więc dla Wyspiańskiego sposobem, by bez słów oddać kondycję polskiego społeczeństwa.

W dramacie „Tango” autorstwa Sławomira Mrożka tytułowy taniec jest zakończeniem i podsumowaniem utworu, ukazuje także hierarchię, jaka zapanowała wśród bohaterów. Mrożek ukazał rodzinę intelektualistów, żyjącą bez żadnych zasad, dlatego też główny bohater, Artur, chce przywrócić światu porządek. Zostaje jednak zabity przez kochanka matki – Edka – wywodzące się z niższej klasy. Edek brutalnie przejmuje władzę w rodzinie Artura i porywa do tańca wujka Eugeniusza. Prowadzi go w tangu w rytm „La Cumparsity”. W ten sposób Edek sygnalizuje, jaki jest teraz układ sił i kto znajduje się na szczycie hierarchii, a jego taniec jest tego wyrazem.

„Pan Tadeusz” to dzieło, w którym Mickiewicz ku pokrzepieniu serc opisał dawną Polskę, pełną szlacheckich dworów i trzymającą się tradycyjnych obyczajów. Jego dzieło kończy się ucztą zaręczynową Tadeusza i Zosi, a w pewnym momencie wszyscy ruszają do tradycyjnego polskiego tańca, czyli poloneza. Miał on wiele ukrytych znaczeń oraz funkcji, dzięki którym czytelnik może odczytać kolejne warstwy interpretacji utworu. Przede wszystkim polonez jest tu tańcem łączącym ze sobą wszystkich bohaterów, co istotne jest w kontekście ślubu Zosi i Tadeusza, który ma zakończyć trwający od lat konflikt między Soplicami i Horeszkami. Dodatkowo bohaterowie w trakcie tańca wspólnie odchodzą, w stronę nowego świata, zostawiając za sobą dawną rzeczywistość i obyczaje, jakie Mickiewicz znał ze swojej młodości. Dawny świat odchodzi w zapomnienie, a wraz z nim Polska pełna dworków szlacheckich i trwających od dawna tradycji. Polonez jest więc symbolem odchodzenia i przemijania.

Taniec może więc pełnić wiele różnych symbolicznych funkcji w utworach literackich. To sposób na wyrażenie sytuacji, które ciężko jest opisać. Może więc on ukazywać wartości, jakie są ważne dla bohaterów, symbolizować nawet cały świat lub ukazywać układ sił między postaciami.

Dodaj komentarz