Gdy nie ma się wobec kogoś dobrych intencji, często mu się życzy, by żył w ciekawych czasach. Prawda jest jednak taka, że świat zawsze jest niestały i niespokojny, a społeczeństwo nieustannie mierzy się z różnego rodzaju wydarzeniami historycznymi, konfliktami czy katastrofami.
„Dyskobol” to jeden z wierszy Kazimierza Wierzyńskiego, wchodzący w skład tomiku „Laur Olimpijski” z 1927 roku. Utwory zawarte w zbiorze nawiązują do tematyki sportu i Igrzysk Olimpijskich, a także związanych z nimi odczuć i pasji. Zaledwie rok później Kazimierz Wierzyński tomikiem tym zwyciężył w konkursie literackim IX Letnich Igrzysk Olimpijskich w Amsterdamie.
Mendel Gdański to starszy Żyd mieszkający w Warszawie. Bohater prowadzi warsztat introligatorski i opiekuje się dziesięcioletni wnukiem Jakubem. Mendel jest znany i lubiany przez swoich sąsiadów. Pewnego dnia Jakub wraca do domu ze szkoły bez czapki. Chłopiec przyznaje się, że inni chłopcy drwili z jego pochodzenia. Mendel tłumaczy wnukowie, że bycie Żydem to coś, z czego może być dumny.
Maria Konopnicka to autorka noweli zatytułowanej „Mendel Gdański”, w której porusza ona problematykę antysemityzmu i pogromów. Akcja osadzona jest w Warszawie dziewiętnastego wieku. Konopnicka pokazuje w swoim dziele zaledwie kilkoro bohaterów, ale to wystarcza dla zarysowania tragicznego konfliktu społecznego między mieszkańcami miasta o różnym pochodzeniu.
Utwór Bolesława Prusa „Z legend dawnego Egiptu” to nowela, wydana pierwszego stycznia 1888 roku. Było to pierwsze dzieło autora, w którym posłużył się kostiumem historycznym.
„Lalka” autorstwa Bolesława Prusa to pozytywistyczna powieść, której akcja rozgrywa się przede wszystkim w Warszawie, która została opisana z kartograficzną wprost dokładnością. Nie jest ona jednak jedynym wielkim miastem, jakie pojawia się na kartach tego dzieła. Prus w pewnym momencie przeniósł wydarzenia do stolicy Francji, czyli Paryża. To właśnie tam wyjechał główny bohater, Stanisław Wokulski, próbując pozbierać się z powodu nieszczęśliwego uczucia do Izabeli Łęckiej.
„Lalka” to pozytywistyczna powieść autorstwa Bolesława Prusa. Opowiada ona o losach Stanisława Wokulskiego, nieszczęśliwie zakochanego w arystokratce, Izabeli Łęckiej. Większość wydarzeń ma miejsce w Warszawie okresu zaborów. Prus opisuje stolicę Polski z ogromną dokładnością, do tego stopnia, że do dziś można urządzać sobie po niej wycieczki śladami bohaterów znanych z „Lalki”.
Inspiracje mitologiczne to coś, po co chętnie sięgają artyści z różnych, późniejszych epok. Wykorzystywali oni dawne opowieści o potworach, herosach i bogach, by w ten sposób ukazać pewne uniwersalne dla ludzkości wartości. Zazwyczaj używano licznych nawiązań do mitologii greckiej czy rzymskiej, ale warto pamiętać, że także dawne i owiane legendami losy początków między innymi państwa polskiego można nazwać mitycznymi i po nie także sięgali niektórzy twórcy.
„Bursztynowy ptaszek” to wiersz Tadeusza Różewicz, który powstał w powojennej Polsce, w 1948 roku. Za pomocą pięknych metafor autor odnosi się do własnych doświadczeń życiowych i poddaje się refleksji na temat przemijania. Niektóre elementy utworu stają się bardziej zrozumiałe, po poznaniu biografii autora. Tadeusz Różewicz był jednym z przedstawicieli Pokolenia Kolumbów, czyli grupy poetów, których okres młodości i wkraczania w dorosłość przypadł na II wojnę światową.
Rewolucja to motyw, który od dawna pojawia się w literaturze i szczególnie popularny stał się w epoce romantyzmu. Wielu twórców opisywało ten przełomowy moment, jaki miał na zawsze odmienić obraz społeczeństwa i sprawić, że siły będą się w nim układały inaczej lub zmienione zostaną pewne obyczaje czy przyzwyczajenia.
Napięcia społeczne i konflikty klasowe to coś, co towarzyszy społeczeństwu już od najdawniejszych czasów. Zazwyczaj osadzają się one na nierównościach, jakie są obecne między poszczególnymi grupami. Dostęp do zasobów czy do władzy, który nie jest sprawiedliwie rozdzielony pomiędzy obywateli powoduje poczucie niesprawiedliwości i chęć buntu wobec takiego porządku świata.
Ludzkość podróżuje od zawsze. Jest to jeden z najstarszych motywów literackich, obecnych już w dziełach z okresu starożytności. Dzięki podróżom odkrywali nowe lądy i kultury, kreślili mapy świata i poszerzali swoje horyzonty. Ludzie płynęli więc statkami, jechali konno, a z czasem wsiadali do pociągów czy do powozów i przemierzali setki czy tysiące kilometrów, by odkryć to, co skrywało się na nowych terenach.