Biblia i mitologia są bogatymi źródłami frazeologizmów. Wiele z nich weszło do codziennego użycia na tyle, że większość osób stosuje je bez znajomości pochodzenia związków, rozumiejąc jedynie ich znaczenie. Jakie związki frazeologiczne z Biblii i mitologii są najpopularniejsze?
Związki frazeologiczne z Biblii
Z Biblii pochodzi kilka znanych frazeologizmów dotyczących dobrobytu i szczęśliwego życia. Oto one:
- ziemia obiecana – miejsce, które daje gwarancję dostatku i spokojnej egzystencji,
- manna z nieba – dar, zysk lub ratunek z opresji przychodzący nieoczekiwanie i bez wysiłku, niekiedy również niezasłużenie,
- kraina mlekiem i miodem płynąca – raj na ziemi, coś gwarantującego dobrobyt.
O nieszczęściach i przykrych zdarzeniach mówią z kolei związki frazeologiczne:
- hiobowa wieść – wiadomość o katastrofie, wypadku, nieszczęściu o przytłaczającej skali,
- jeźdźcy Apokalipsy – zwiastuny zagłady, nieszczęścia, końca czegoś,
- plagi egipskie – nieunikniony ciąg dokuczliwych, przykrych zdarzeń,
- palec Boży – interwencja boska, zasłużona kara dla sprawcy nieszczęść innych osób.
Ponadto z Biblii pochodzą związki frazeologiczne dotyczące chaosu i bałaganu. Sodoma i gomora oznacza siedlisko zła, zepsucia i chaosu, a wieża Babel symbolizuje zamieszanie i chaos oraz brak porozumienia. O ratunku mówi z kolei Arka Noego, która symbolizuje schronienie i wybawienie. Miłosierny Samarytanin to człowiek bezinteresowny, który kieruje się współczuciem i empatią oraz pomaga innym, nie oczekując zapłaty i wdzięczności.
Mianem trąby jerychońskiej określa się osobę głupią, głośną, mało rozgarniętą i niezaradną. Niewierny Tomasz oznacza niedowiarka, który musi wszystko sprawdzić, a wdowi grosz to niewielka kwota od osoby ubogiej, dar wiążący się z wieloma wyrzeczeniami. Judaszowe srebrniki to haniebnie zarobione pieniądze, otrzymane za zdradę lub inny niegodziwy czyn. Z kolei kolos na glinianych nogach to rzecz z pozoru potężna, lecz w rzeczywistości chyląca się ku upadkowi.
Do znanych biblijnych frazeologizmów należą też lata tłuste i chude, czyli określenie czasów dobrobytu i przypadającego po nich kryzysu. Wiek Chrystusowy to natomiast określenie 33 lat, czyli wieku, w którym Jezus został ukrzyżowany.
Związki frazeologiczne z mitologii
W Polsce używa się związków frazeologicznych, które pochodzą z mitologii greckiej i rzymskiej. Do najbardziej znanych frazeologizmów mitologicznych należą:
- koń trojański – podarunek działający na czyjąś niekorzyść, próba przechytrzenia,
- drakońskie prawo – bardzo surowe przepisy, rygorystyczne zasady,
- puszka Pandory – symbol zmartwień, kłopotów, nieszczęść,
- pięta Achillesa – czyjaś słaba strona, słaby punkt,
- syzyfowa praca – praca lub zajęcie, które nie przynoszą efektów, praca daremna, skazana na niepowodzenie,
- spartańskie wychowanie – surowy tryb życia, skrajna dyscyplina, hartowanie,
- paniczny strach – lęk paraliżujący racjonalne myślenie, określenie pochodzi od imienia bożka Pana, którego przeraźliwy głos straszył pasterzy.
Do znanych związków frazeologicznych z mitologii należy także nić Ariadny, która symbolizuje kluczową wskazówkę lub pomoc w rozwiązaniu problemu. Ikarowe loty to z kolei działania skazane na porażkę, młodzieńcze, nieprzemyślane zachowania.