Wisława Szymborska jest jedną z najwybitniejszych polskich poetek. Świadczy o tym zdobycie mnóstwa nagród, w tym Nagrody Nobla w dziedzinie literatury. Jej twórczość sięga po tematy bliskie sercu człowieka, a są nimi przemijanie, zjawiska społeczne, chwilowość, ulotność i godzenie się z zasadami rządzącymi światem. Jednym z takim utworów z pewnością jest wiersz „ABC”, pochodzący z tomu „Dwukropek” (2005 rok).
ABC – analiza i środki stylistyczne
„ABC” jest dość krótkim wierszem, ponieważ składa się z zaledwie dwunastu wersów. Ma budowę stychiczną, tzn. ciągłą – brak mu podziału na strofy. Jest także wierszem białym, ponieważ nie ma rymów w klauzulach.
Podmiot liryczny zdradza swoją obecność za pomocą czasownika w pierwszej osobie liczby pojedynczej „byłam” (zatem jest to przykład liryki bezpośredniej). Osoba mówiąca jest kobietą, a ze względu na ilość doświadczeń, rozważań i charakter refleksyjny utworu, możemy domyślać się, że jest osobą dojrzałą, a nawet starszą. Wisława Szymborska w momencie wydania tomu „Dwukropek” miała ponad osiemdziesiąt lat. Możemy więc mniemać, że za podmiotem lirycznym kryje się sama autorka utworu.
Tytuł wiersza „ABC” ma tu ogromne znaczenie – każdy z bohaterów jaki pojawia się w życiu osoby mówiącej, przyniósł jej pewne doświadczenia, przemyślenia. Zostali nazwani literami alfabetu, co nadaje im anonimowości. Dziś być może nie ma już znaczenia kim byli, jakie nazwisko nosili, podmiot liryczny skupia się na emocjach i tym co niedopowiedziane. Ich anonimowość jest niezwykle ważna, gdyż możemy dzięki temu identyfikować się z osobą mówiącą, a w miejsca liter alfabetu wstawić imiona poznanych przez nas ludzi.
Utwór jest bardzo ubogi stylistycznie. Pojawia się tam metafora „Czy fakt, że byłam obok miał jakiekolwiek znaczenie dla J. dla K. i reszty alfabetu”- gdzie napotkanych w życiu ludzie nazywa się alfabetem, czyli zbiorem liter. Utwór zbudowany jest z szeregu pytań retorycznych, zadawanych przez kobietę – osobę mówiącą samej sobie.
ABC – interpretacja wiersza
Emocjonalność
Utwór przedstawia rozważania osoby mówiącej nad tym, co naprawdę myśleli i czuli ludzie, którzy żyli z nią w jakiejś relacji i których spotkała w swoim życiu. Są dla nas anonimowi, a dla niej ich tożsamość nie ma teraz znaczenia. Skupia się tylko na ludzkich emocjach i temu, czy ktoś nie ma do niej jakichś pretensji, albo żalu. Przypomina to sytuację, kiedy w losowym momencie dnia nagle przypominają nam się dawne kłótnie lub upokarzające, czy zawstydzające momenty życia.
Jako ludzie mamy skłonność do nadmiernej analizy i interpretacji przeżytych zdarzeń. Osoba mówiąca zastanawia się też nad tym, czy ktoś coś przed nią ukrył, czegoś nie dopowiedział. Te rozważania przypominają połączenie rachunku sumienia ze sprawozdaniem ze swojego życia.
Przemijalność
„ABC” to wiersz, który zwraca szczególną uwagę na temat przemijania i ulotności chwil w życiu człowieka. Podmiot liryczny już w pierwszym wersie podkreśla „nigdy już się nie dowiem”. Nie wiemy dlaczego – być może znajomi, których wspomina już nie żyją, albo nie ma z nimi kontaktu. Może te zdarzenia miały miejsca tak dawno, że już nikt dziś do nich nie wraca.
Z wiekiem tracimy możliwość zrobienia pewnych rzeczy, spełnienia marzeń, dokończenia niektórych rozmów. Często żałujemy, że nie wyznaliśmy komuś miłości, nie podziękowaliśmy, albo nie przeprosiliśmy. Odkładamy pewne sprawy na później – ale później może być tak naprawdę zbyt późno.
Utwór odsłania prawdę o naturze człowieka. Analizujemy nasze doświadczenia w głowie, czasem doświadczamy rzeczy, które „gryzą” nas przez lata, nie dają o sobie zapomnieć, ale nie mamy odwagi, aby wyrazić nasze obawy, strach, pustkę, tęsknotę. Później zostaje nam już tylko zastanawianie się „co by było gdyby”. Przemijanie i ulotność chwili jest naturalnym elementem życia każdego człowieka, dlatego warto korzystać z życia pełnymi garściami – dopytywać i wyrażać swoje uczucia.
Podsumowanie
Utwór Wisławy Szymborskiej „ABC” przedstawia tok myślenia doświadczonej i być może starszej osoby, która podsumowuje w swojej głowie relacje z innymi ludźmi. Tego jakie były ich prawdziwe intencje, przemyślenia i uczucia. Wiersz zwraca uwagę na ulotność i wyjątkowość chwil. Niektóre sytuacje, kłótnie, dyskusje i rozmowy nigdy się nie powtórzą. Ludzie od nas odchodzą, umierają, wyjeżdżają. Czasem z naszej woli zrywany z kimś kontakt. Niedopowiedzenia, podejrzenia i niewyrażone uczucia zostaną wówczas z nami na zawsze. Warto podejmować ryzyko i dopytywać. Życie jest tylko jedno, dlatego warto wykorzystać je na sto procent i nie pozostawiać sobie na starość żadnych powodów do żałowania, że się czegoś nie powiedziało lub nie zrobiło.