Nie zawsze twórca literatury ma możliwość wyrażenia swoich myśli wprost. Czasami nie chce tego robić, wierząc, że czytelnik sam zrozumie, co chciał mu przekazać, ale często napisanie bezpośrednio tego, co się sądzi może mieć dla autora fatalne konsekwencje. Ma to miejsce na przykład w przypadku dzieł pisanych w trakcie zaborów lub w czasach PRL-u, kiedy to cenzura dbała o to, by nie opublikowano żadnej krytyki systemu. W takich chwilach autorzy często uciekają się do stosowania metafory. Pod kostiumem jednej historii opowiadają o drugiej, w ten sposób przekazując czytelnikowi swoje opinie. Metafora wykorzystana została do ukazania rzeczywistości w takich dziełach jak „Górą Edek” Marka Nowakowskiego, „Odprawa posłów greckich” Jana Kochanowskiego czy w balladzie „Romantyczność” Adama Mickiewicza.
Tekst „Górą Edek” zawiera opis konfliktu między słabym kierowcą małego fiata, a silnym właścicielem dużego forda. Walczą oni o jedyne miejsce parkingowe na ulicy, które pierwsze wypatrzył i próbował zająć kierowca fiata, jednak mężczyzna z forda wymusił na nim opuszczenie go. Zachowuje się on bezczelnie i bezwzględnie, żeby nie powiedzieć chamsko. Mężczyzna z fiata próbuje zachować kulturę, jednak prowadzi to do jego porażki, ponieważ musi opuścić zajmowane miejsce i tym samym stracić na tym starciu. Relacja tych dwóch mężczyzn jest w dziele Nowakowskiego metaforą otaczającej autora rzeczywistości. W tym świecie zwycięża brutalna siła, ignorancja, bezczelność oraz chamstwo, natomiast ludzie dobrze wychowani, kulturalni i nie potrafiący stosować wobec innych siły czy agresji są uznawani za słabych. Nie mają siły przebicia, tracą więc zasoby, o które muszą walczyć silniejszymi i bezkompromisowymi członkami społeczeństwa. Metafora Nowakowskiego pokazuje bezwzględny układ sił panujący w nowoczesnym świecie, gdzie siła nie zawsze jest tożsama z czymś dobrym, a wartości takie jak uprzejmość czy kultura stają się przywarą, utrudniającą człowiekowi życie.
„Odprawa posłów greckich” opowiada czytelnikowi historię z chwil tuż przed wybuchem wojny trojańskiej. Kochanowski ukazał słabość i niekompetencję władców Troi, którzy mogli uniknąć konfliktu, jednak woleli zaspokajać własne interesy czy ambicje, nie zwracając uwagi na zagrożenie i los ich poddanych. Pod tą opowieścią o czasach antycznych Kochanowski ukrył komentarz do sytuacji politycznej współczesnej mu Polski. Skrytykował rządy szlachty, kierującej się jedynie swoim dobrobytem i ignorującej sprawy państwowe i zewnętrzne zagrożenie ze strony Rosji. Nie mógł tego powiedzieć wprost, więc ubrał to w kształt starożytnej sztuki i znanej wszystkim historii upadku Troi.
Ballada „Romantyczność” Adama Mickiewicza to historia dziewczyny, która widzi swojego zmarłego ukochanego, a miejscowa społeczność nie wierzy jej w to, a niektórzy uważają ją wręcz za szaloną. Ta historia to metafora dwóch światopoglądów, dawnego, reprezentowanego przez romantyków i nowego, będącego dziełem romantyzmu. Spór między mieszkańcami miasteczka to w istocie zawoalowane przedstawienie konfliktu między klasykami, a romantykami, w jakim brał udział Mickiewicz.
Metafora może kryć za sobą wiele myśli, których autorzy nie wyrażają wprost z różnych powodów. W takiej sytuacji rolą czytelnika jest rozpoznanie jej i zrozumienie, co dokładnie twórca próbował mu z jej pomocą przekazać i dlaczego postrzegał świat właśnie w taki sposób. Dzięki metaforze autor może kreować świat przedstawiony w dowolny sposób.