Henryk Sienkiewicz w swojej powieści „Potop” przybliża czytelnikowi właśnie czasy potopu szwedzkiego i walk, jakie miały miejsce w trakcie tego słynnego konfliktu. Sienkiewicz, opisując w swojej powieści liczne starcia z wrogiem, inspirował się faktycznymi wydarzeniami, jakie zostały opisane w przekazach historycznych tamtego okresu.
W „Potopie” Henryka Sienkiewicza czytelnik ma do czynienia z wielowątkową opowieścią, osadzoną w XVII wieku i ukazującą stosunkowo wiernie oddane wydarzenia z czasów potopu szwedzkiego. Co za tym idzie opisywani w tym dziele bohaterowie razem tworzą szeroką panoramę społeczeństwa tamtych czasów, reprezentując sobą różnorodne stany oraz postawy, jakie przyjmowali w tamtych czasach ludzie.
Głównym bohaterem „Potopu” Henryka Sienkiewicza jest szlachcic Andrzej Kmicic, wzorowany na faktycznej postaci żyjącej w tamtych czasach. Jest on postacią dynamiczną i w trakcie opisywanych wydarzeń przechodzi on głęboką, wewnętrzną przemianę, przez co Kmicic z początku powieści w niczym nie przypomina bohatera, którym jest na jej końcu.
Henryk Sienkiewicz był pisarzem, który tworzył w czasach pozytywizmu i do tej epoki zaliczane są jego powieści oraz wykreowani w nich bohaterowie. Zdawać by się mogło, że był on twórcą, któremu daleko było do romantyzmu, ideałów przez niego promowanych oraz od konstruowania bohaterów w sposób, jaki był popularny wśród poetów takich jak Adam Mickiewicz czy Juliusz Słowacki.
„Potop” Henryka Sienkiewicza to jedno z jego najsłynniejszych dzieł i druga część popularnej trylogii. Pierwszy raz wydany on został w roku 1886, czyli w czasach, kiedy ojczyzny autora, Polski, nie było na mapach Europy.
„Potop” to druga część trylogii Henryka Sienkiewicza, która opowiada o czasach szwedzkiego najazdu na Polskę. Jest to więc wielowątkowa historia, ukazująca czytelnikowi wiele zagadnień i motywów, a także zapoznaje go z wieloma barwnymi postaciami z pierwszego oraz z dalszego planu.
Historia potopu szwedzkiego, który miał miejsce w Polsce w latach 1655-1660, pełna jest niezwykłych wydarzeń i dynamicznych zwrotów akcji, które opisał w swojej powieści „Potop” Henryk Sienkiewicz.
Druga część trylogii Henryka Sienkiewicza, czyli „Potop” to powieść historyczna, a jej akcja osadzona jest w czasach potopu szwedzkiego, kiedy to Polska została zaatakowana przez wojska przybywające zza Bałtyku.
Henryk Sienkiewicz w „Potopie” stworzył liczną reprezentację szlachty, między innymi laudańskiej. Jednym z jej przedstawicieli jest Tomasz Billewicz, brat Herakliusza, czyli dziadka Aleksandry. Dla samej Oleńki Tomasz zaś był stryjem. Billewicz to postać epizodyczna, ale obdarzona przez Sienkiewicza ciekawym charakterem.
W „Potopie” Henryka Sienkiewicza czytelnik może spotkać wiele postaci z dalszego planu, które autor zarysował w sposób żywy i wiarygodny. Jednymi z nich są Kiemlicze, czyli stary Kiemlicz oraz jego synowie-bliźniacy, Damian oraz Kosma. To przykład ubogich szlachciców, którzy służyli majętniejszym panom, takim jak Kmicic.
„Potop” Henryka Sienkiewicza jest drugą częścią słynnej trylogii. We wszystkich tomach pojawiają się postaci, które są bohaterami więcej niż jednej historii. Jedną z nich jest Jan Skrzetuski – najważniejsza osoba w powieści „Ogniem i mieczem” – który pojawia się także w „Potopie”.
Powieść Stefana Żeromskiego pod tytułem „Przedwiośnie” najczęściej określana jest jako utwór polityczny i realistyczny, który w sposób wiarygodny opisuje realia życia w odradzającej się Polsce oraz reportersko oddaje to, co działo się w trakcie rewolucji bolszewickiej w Baku.