Literatura romantyzmu czerpała wiele inspiracji z ludowych opowieści i z folkloru. Dlatego w dziełach tamtej epoki często pojawiały się wątki baśniowe i fantastyczne, a także nawiązania do wierzeń ludowych różnego rodzaju.
Wielki filozof niemiecki Georg Friedrich Wilhelm Hegel rozumiał historię jako proces ciągłego rozwoju ducha, od prymitywnego początku po wielki koniec. Rzecz jasna jest to uproszczona forma jego dialektyki, niemniej naprowadza nas na pewien ciekawy fakt. Mianowicie, że duch człowieka zależny jest od jego epoki.
Adam Mickiewicz uważany jest, za jednego z najwybitniejszych poetów polskiego romantyzmu, zwany wieszczem narodowym. Jeden ze stworzonych przez niego zbiorów ballad, o nazwie „Ballady i romanse”, uznaje się nawet, za rozpoczynający epokę romantyzmu. Znajduje się w nim między innymi utwór „Świteź”.
W stosunku do doświadczającego go losu człowiek podchodzi na różne sposoby. Niektórzy szukają wsparcia i pomocy bliskich, licząc, że wspólnie uda im się pokonać nawet największe trudności. Inni z kolei decydują się na przyjęcie postawy samotnika, który nieustannie zmaga się z losem i poszukuje swojej drogi życiowej.
Wiele osób zmaga się z problemem, jakim jest dla nich znalezienie swojego miejsca na ziemi. Wszędzie czują się obco, nie potrafią się zadomowić w żadnej przestrzeni, mają wrażenie, że wciąż nie pasują do swojego otoczenia.
Człowiek nieustannie jest doświadczany przez los. Często oznacza to zmagania z wyjątkowo trudnymi, czasami przerażającymi i bolesnymi sytuacjami. Wiele osób doświadcza też tak zwanych sytuacji granicznych, które potrafią odmienić jego życie na zawsze i kształtować ich charakter na nowo lub całkowicie go złamać.
Ludzie zachowują się w życiu na różne sposoby i przyjmują różnego rodzaju postawy, przy pomocy których radzą sobie z otaczającą ich rzeczywistością. Czasami stają się nieprzejednanymi racjonalistami, którzy kierują się w życiu wyłącznie rozsądkiem.
W literaturze często można znaleźć motywy poświęcone ludzkim stanom emocjonalnym. Jednym z nich jest tak zwana melancholia, której różne postaci można znaleźć na kartach dzieł literackich. Kryje się ona pod wieloma nazwami, na przykład niechęci do życia, bólu egzystencjalnego czy nawet zwyczajnej nudy, jaka pojawia się w życiu niektórych osób.
Pieśni Horacego to wybitne połączenie filozofii z liryką, przedstawiające ponadczasowe i uniwersalne prawdy. Jedna z nich nosi tytuł „Do Pompejusza Grosfusa” i wydana została, jako szesnasty utwór w drugiej części „Pieśni”.
„Laura i Filon” to jeden z najpopularniejszych utworów Franciszka Karpińskiego. Autor jest przedstawicielem epoki oświecenia, pisał nie tylko wiersze, ale również dramaty, czy pamiętniki. Wykonywał tłumaczenia, teksty publicystyczne. Znany jest przede wszystkim z tworzenia liryki nurtu sentymentalnego w Polsce.
Jan Kasprowicz to autor licznych tekstów, krytyk literacki, przedstawiciel Młodej Polski. W swojej twórczości przechodzi bardzo burzliwą próbę nawiązania kontaktu z Bogiem. Od buntu i bluźnierstwa, po chęć pojednania i dziękczynienie. Utwór „Dies irae” również nawiązuje do tematyki religijnej. Ukazał się w 1902 roku w tomiku „Ginącemu światu”.
Literatura bardzo często kojarzy się z dostarczaniem czytelnikom rozrywki i zabawy, z zajmowaniem mu czasu w przyjemny sposób. Fabuła ma być wciągająca, bohaterowie zajmujący, a lektura ma pozwolić na oderwanie się od codziennych problemów. Nie jest to jednak jedyna funkcja literatury. Dostrzegł to także pozytywistyczny pisarz, Bolesław Prus, o czym wspomniał w swoich „Kronikach”.