Przeznaczenie od zawsze wzbudza w ludziach ogromne zainteresowanie, nawet jeśli w nie nie wierzą. Zazwyczaj uznaje się, że człowiek wobec przeznaczenia jest bezsilny i nie może go zmienić. Żadne działania nie są bowiem w stanie odwrócić tego, co już raz zostało dla niego zaplanowane. Pogląd ten wyrażany jest już od czasów starożytnych, kiedy to wiara w przeznaczenie była bardzo istotna. Jej świadectwa można spotkać w wielu dziełach literackich, opisujące zmagania bohaterów z okrutnym losem. Utworami, w których człowiek mierzy się z przeznaczeniem są takie tytuły jak „Antygona” Sofoklesa, „Makbet” Williama Szekspira, „Dziady” Adama Mickiewicza oraz „Lalka” Bolesława Prusa.
Starożytna „Antygona” autorstwa Sofoklesa to jeden z najbardziej znanych przykładów walki człowieka z przeznaczeniem. Antygona była bowiem córką Edypa, który odkrył, że zabije swojego ojca i poślubi matkę. Starał się on zatem robić wszystko, by tego uniknąć, jednak pewnego dnia Edyp zrobił dokładnie to, co mu przepowiedziano. Ze związku z jego matką, Jokastą, narodziła się następnie Antygona. Bohaterka ta dalej zmaga się z okrutnym przeznaczeniem, które ściągnęło klątwę na jej rodzinę. W walce traci obu swoich braci, Eteoklesa i Polinika.
Antygona walczy z przeznaczeniem, próbując pochować Polinika, co zostało zabronione przez Kreona. Ostatecznie bohaterka poddaje się i popełnia samobójstwo, nie widząc dla siebie i swojej rodziny wyjścia z okrutnego kręgu przeznaczenia, które niszczyło wszystkich, którzy pochodzili z rodu Edypa. Antygona w związku z tym jest ofiarą fatum, nie jest w stanie uciec przed swym losem. Znajduje się w samym środku konfliktu tragicznego, w którym ścierają się ze sobą dwie racje moralne i niemożliwe jest podjęcie dobrej decyzji. Każda z nich bowiem musi zakończyć się tragedią, czego Antygona nie jest w stanie uniknąć mimo swoich starań.
Z przeznaczeniem walczy także Makbet w dramacie autorstwa Williama Szekspira. Przez długi czas był on sługą króla Dunkana i dowódcą jego wojsk. Jednak pewnego dnia Makbet spotyka trzy wiedźmy, które pozdrowiły go jako przyszłego króla Szkocji. Bohater początkowo nie chciał wpływać na los czy go przyspieszać, jednak jego ambitna żona namówiła go do wzięcia przeznaczenia we własne ręce. Makbet zabił więc Dunkana i przejął jego tron. Miało to dla niego katastrofalne skutki, popadł w obłęd, jego żona również, po czym popełniła samobójstwo. Sam Makbet stał się paranoicznym tyranem.
Jego losy są zatem świadectwem tego, co dzieje się, gdy człowiek próbuje samodzielnie zmieniać swoje przeznaczenie czy też wpływać na wydarzenia, które mają prowadzić do pewnych sytuacji. Makbet także stał się ofiarą fatum i obiektem konfliktu tragicznego. Jego ambicje nie mogły bowiem zostać zaspokojone, jeśli nadal pragnął być dobrym i wiernym rycerzem króla Dunkana. Podjął zatem decyzję i zapłacił za to ogromną cenę. Makbet, skuszony przez przeznaczenie, dał się omamić perspektywą władzy i przez to boleśnie upadł i zginął, obalony przez Makdufa.
„Dziady cz. III” to opowieść o wyjątkowych ludziach przeznaczonych do wielkich czynów. Przykładem tego jest główny bohater, Konrad. Wierzy on, że jest jednostką wybitną, która może uratować polski naród przed zaborami. Bierze zatem na siebie rolę duchowego przewodnika narodu, sądzi bowiem, że taki los jest mu przeznaczony. Konrad ma zatem w wyniku przeznaczenia być odpowiedzialnym za uwolnienie całego narodu z niewoli. Uważa, że to jedyna droga, jaką Bóg dla niego zaplanował, nie próbuje zatem buntować się przeciwko swojej roli.
Powieść „Lalka” pokazuje, że różne próby odmiany przeznaczenia zazwyczaj się nie udają. Stanisław Wokulski pochodzi z ubogiej szlachty i para się handlem, ale pragnie pojąć za żonę Izabelę Łęcką, arystokratkę. Bohater walczy zatem z losem, próbując odmienić swoje przeznaczenie i awansować społecznie, by zdobyć serce Izabeli. Jego działania jednak ostatecznie spełzają na niczym, Wokulski nie jest bowiem w stanie wymazać swojego pochodzenia i żaden majątek tego nie zmieni. Walka z losem kończy się dla niego naprawdę nieszczęśliwie.